Από τον Γιώργο Πιντέρη, ψυχολόγο, διδάκτορα Συμβουλευτικής Ψυχολογίας www.pinteris.gr
Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι δεν αντιλαμβανόμαστε τη βιασύνη σαν ένα «είδος άγχους». Κι αυτό διότι μοιάζει με το «άγχος αποκατάστασης» που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Το άτομο έχει μια πολύ συχνή ή διαρκή αίσθηση βιασύνης. Όταν είναι δικαιολογημένη, όπως να προλάβεις μια προθεσμία, η βιασύνη είναι φυσιολογική και μόλις γίνει η δουλειά, περνάει.
Όταν αναφέρομαι στη βιασύνη σαν είδος άγχους, εννοώ μια πολύ συχνή ή διαρκή αίσθηση βιασύνης η οποία δεν έχει εξήγηση, δηλαδή δεν δικαιολογείται από κάποια αντικειμενική πίεση χρόνου, π.χ. «πρέπει να είμαι στο γιατρό στις 8:30». Το άτομο βιάζεται χωρίς να υπάρχει λόγος. Τρώει βιαστικά, οδηγεί βιαστικά, κάνει τα πάντα γρήγορα για «να κερδίσει χρόνο» κι αν τον ρωτήσεις «να κερδίσεις χρόνο για ποιο σκοπό;» σε κοιτάζει σα χαζός. Είναι οπαδός του «το γοργόν και χάρη έχει» και θύμα του «όποιος βιάζεται σκοντάφτει».
Κάποτε δύο καρδιολόγοι, o M. Friedman και ο R. Rosenman εξέδωσαν ένα βιβλίο με τίτλο «Η συμπεριφορά τύπου Α και η καρδιά σου» (Type A behavior and your heart). Την ιδέα ώστε να αναζητήσουν κοινά στοιχεία στη συμπεριφορά των καρδιοπαθών ασθενών τους την πήραν από μια παρατήρηση που έκανε ο …ταπετσιέρης τους. Ο άνθρωπος αυτός ασχολείτο αποκλειστικά με την ανανέωση της ταπετσαρίας των καθισμάτων (καναπέδες και πολυθρόνες) σε ιατρεία. Ο άνθρωπος αυτός παρατήρησε ότι, ειδικά στα καθίσματα στα ιατρεία των καρδιολόγων η ταπετσαρία ήταν φθαρμένη μόνο στο μπροστινό ένα τρίτο! Δηλαδή, οι άνθρωποι αυτοί καθόντουσαν στο μπροστινό μέρος της πολυθρόνας, σα να ήταν έτοιμοι ανά πάσα στιγμή, να σηκωθούν. Δεν χρησιμοποιούσαν όλο το κάθισμα. Δεν ακουμπούσαν την πλάτη τους στην πολυθρόνα ώστε να καθίσουν αναπαυτικά. Ήταν σε εγρήγορση. Αυτά τα δύο στοιχεία θα τα συναντήσουμε στα πιο πολλά άτομα που πάσχουν από φραγή των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς.
Δηλαδή, πρώτον, τις περισσότερες φορές ο νους τους είναι ένα βήμα μπροστά από εκεί που βρίσκονται και δεύτερον, όταν κάθονται τον περισσότερο χρόνο, δεν ακουμπά η πλάτη τους. Για παράδειγμα, είναι στην αίθουσα αναμονής του καρδιολόγου, αλλά ο νους του είναι στη συνάντηση που έχει μετά, με τον δικηγόρο του. Όταν είναι με το δικηγόρο του, ο νους του είναι στο βραδινό πόκερ που ακολουθεί στο σπίτι ενός φίλου. Την ώρα που παίζει πόκερ, ο νους του είναι σε μια επισκευή που θέλει να κάνει όταν επιστρέψει στο σπίτι. Μ’ άλλα λόγια, ο άνθρωπος αυτός την περισσότερη ώρα είναι στο …μέλλον. Δυσκολεύεται πολύ να είναι στο «εδώ και τώρα». Αν γνωρίζεις κανέναν αυτού του είδους, ενώ κουβεντιάζετε, ζήτησέ του να κλείσει τα μάτια και ρώτησέ τον να σου πει τι φοράς. Θα εκπλαγείς από την απάντηση.
Στο σημείο αυτό θέλω να κάνω μια διευκρίνιση: Όταν λέμε ότι ο άνθρωπος αυτός «βρίσκεται συνεχώς στο μέλλον» δεν ακριβολογούμε. Στην πραγματικότητα δεν βρίσκεται στο μέλλον, αλλά σε αυτό που ο ίδιος εδώ και τώρα προβλέπει και το ονομάζει μέλλον. Ο ψυχίατρος Fritz Perls έλεγε πως τις περισσότερες φορές που αγχωνόμαστε, ο νους μας βρίσκεται σε κάτι που προβλέπουμε και το ονομάζουμε «μέλλον».
Σύμφωνα με τη θεωρία, η συμπεριφορά τύπου Α, σχεδόν διπλασιάζει τις πιθανότητες το άτομο να εμφανίσει στεφανιαία νόσο. Υπάρχουν έρευνες που τη στηρίζουν και άλλες που την αμφισβητούν. Μια κριτική είναι ότι κάποιες έρευνες που έγιναν για τη συμπεριφορά Τύπου Α χρηματοδοτήθηκαν από τις καπνοβιομηχανίες σε μια προσπάθεια να απενοχοποιήσουν το κάπνισμα[1].
_________________________________________________________________
[1] Για τη συμπεριφορά Τύπου Α, γράφω αναλυτικά στα βιβλία μου «Προσωπικότητα και Υγεία, ΙΙ» (Θυμάρι, 1988) και «Χαρά, η καλύτερη θεραπεία» (Ψυχογιός, 2013)
