Η Κλινική Εκπαίδευση του Λακανικού Πεδίου ιδρύθηκε στην Αθήνα το 2007 και συνδέεται με τη Διεθνή των Φόρουμ του Λακανικού Πεδίου και τη Σχολή της. Το 1998 δημιουργήθηκαν τα πρώτα Κλινικά Κολέγια σε διάφορες χώρες στα πλαίσια της Διεθνούς των Φόρουμ. Με τη διδασκαλία τους στοχεύουν στη μετάδοση της ψυχαναλυτικής θεωρίας και πρακτικής, προσανατολισμένης από το έργο αφενός του Σ. Φρόυντ, του ανθρώπου που ανακάλυψε το ασυνείδητο και έθεσε τις πρώτες θεωρητικές βάσεις της ψυχανάλυσης, και αφετέρου του Ζακ Λακάν, ο οποίος με την επιστροφή του στα κείμενα του Φρόιντ προχωρά σε νέες επεξεργασίες της αναλυτικής κλινικής.
Οι επιστημικές βάσεις των κλινικών εκπαιδεύσεων έχουν την απαρχή τους στην ίδρυση από τον Ζακ Λακάν του Κλινικού Τμήματος Paris VIII το 1976, με στόχο «να υποδείξει μία κατεύθυνση σε όσους αφιερώνονται στην ψυχαναλυτική κλινική», και να «πιέσει τον αναλυτή να δηλώσει τους λόγους του», να θέσει και να επεξεργαστεί τα ερωτήματά του. Οι συμμετέχοντες στην κλινική εκπαίδευση καλούνται και εκείνοι να επεξεργαστούν τα ερωτήματά τους και έχουν τη δυνατότητα να παράξουν εργασία η οποία θα ληφθεί υπόψη.
Απευθύνεται σε εκείνους που επιθυμούν να μελετήσουν και να εμβαθύνουν στη σχέση τους με την ψυχαναλυτική κλινική, με αναφορά μια ψυχαναλυτική θεωρία και πρακτική που λαμβάνει υπόψη της την κλινική του υποκειμένου.
Η κλινική εκπαίδευση περιλαμβάνει:
-παρουσιάσεις ασθενών
-θεωρητικά σεμινάρια
-παρουσιάσεις περιστατικών από τους συμμετέχοντες
-μελέτη κειμένων του Φρόυντ και του Λακάν
-ημερίδες ψυχαναλυτικής κλινικής, με προσκεκλημένους διδάσκοντες των Κλινικών Κολεγίων της Γαλλίας.
Ανά έτος, επιλέγεται μια θεματική σε αναφορά με το θέμα των Κλινικών Κολεγίων της Γαλλίας. Για τη χρονιά 2018-2019, το θέμα είναι: Ομιλία και βία: τα παράδοξα της ομιλίας.
Ημερίδα έναρξης
Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2018 στις 17:00
Με αφορμή το ερώτημα γιατί πόλεμος; (1932)
86 χρόνια μετά την αλληλογραφία μεταξύ Αϊνστάιν και Φρόιντ* σίγουρα πολλά έχουν αλλάξει στα πεδία των μαχών και της πολιτικής ωστόσο παραμένει βέβαιο πως το ζήτημα του πολέμου απασχολεί, ίσως περισσότερο από ποτέ στις μέρες μας. Μπορεί άραγε η ψυχανάλυση να προσθέσει κάτι ακόμα στο ζήτημα; Σίγουρα, γι αυτό και προτείνουμε ένα απόγευμα με διαφορετικές αναγνώσεις και σχολιασμούς της επιστολής του Φρόιντ.
*[Σ. Φρόιντ, Επίκαιρες παρατηρήσεις για τον πόλεμο και τον θάνατο, εκδ. Επίκουρος, Αθήνα, 1998, σελ 61-87]
Ημερίδα λήξης
Θα ανακοινωθεί στην διάρκεια της χρονιάς.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2018-2019
Παρουσίαση ασθενούς
- από την ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ – Συντονισμός συζήτησης: ΙΩΑΝΝΑ ΒΙΣΒΙΚΗ
Από την εποχή του Charcot η παραδοσιακή πρακτική της παρουσίασης ασθενούς είχε ως στόχο να επιβεβαιώσει τη γνώση που ήδη προέκυπτε από τη μελέτη της θεωρίας. Όμως ο Λακάν συνδέει αυτήν την πρακτική με την αναλυτική κλινική: ακούει την εκφορά του ασθενούς από τη θέση του αναλυτή. Εγκαθιδρύει έτσι ένα κλινικό εργαλείο προσανατολισμένο από την ψυχανάλυση και προσδιορίζει τη δομή τριών όρων: του αναλυτή, του ασθενούς μέσα από την υποκειμενική του θέση και του ακροατηρίου της κλινικής, που το ονομάζει «ο τρίτος» ως εκείνος που είναι σε θέση να ακούσει τον ασθενή.
Μετά τη συνέντευξη με τον ασθενή, λαμβάνει χώρα η συζήτηση και η επεξεργασία της περίπτωσης, όπου το ακροατήριο συμμετέχει ως μέρος της εμπειρίας στο σχολιασμό της ίδιας της συνέντευξης, εμβαθύνοντας σε ερωτήματα ως προς την κλινική του υποκειμένου και την αποκωδικοποίηση των συμπτωμάτων.
Σήμερα, μέσα απ’ αυτή την πρακτική, μπορούμε να αποκομίσουμε ως αναλυτές μια διδακτική εμπειρία αναφορικά: με τη διαδρομή του ασθενούς, με τη διδασκαλία που συνιστά ο χρόνος κοινού συλλογισμού που ακολουθεί την παρουσίαση και με τη μοναδικότητα της κλινικής προσέγγισης που μας επιτρέπει αυτό το εργαλείο, δηλαδή τη δυνατότητα να διεργαστούμε μια γνώση.
Τετάρτη 18:30-21:00
Ημερομηνίες:. 19 Δεκεμβρίου, 9 Ιανουαρίου, 6 Μαρτίου, 3 Απριλίου, 15 Μαΐου, 5 Ιουνίου.
Τόπος: Κέντρο Πρόληψης Ελληνικού-Αργυρούπολης, Αγίας Βαρβάρας 36, 164 52, τηλ. 210 9961000 (στάση Μετρό Αργυρούπολη).
Το ζήτημα του υποκειμένου μέσα από το κείμενο του Λακάν «Ανατροπή του υποκειμένου και διαλεκτική της επιθυμίας στο φροϋδικό ασυνείδητο»
- από την ΙΩΑΝΝΑ ΒΙΣΒΙΚΗ
Είναι γεγονός ότι η ψυχανάλυση πλήττει σοβαρά την “ψυχολογική” ιδέα ενός πλήρους, αρμονικού και ενιαίου υποκειμένου. Αποτελεί αυτό, μάλιστα, μια από τις θεμελιώδεις αρχές της. Πρόκειται για την “κοπερνικεια” επανάσταση του Φρόιντ που με την ανακάλυψη του ασυνείδητου μας λέει οτι το υποκείμενο δεν είναι αυτό που μιλάει, όταν μιλάει… Ποιό είναι λοιπόν το υποκείμενο; Πώς ορίζεται; Πώς άραγε θα μπορούσε η ψυχανάλυση να μιλήσει για το υποκείμενο αν όχι μέσα από την ίδια του την ανατροπή;
Ο Λακάν ξεδιπλώνει τα καίρια σημεία αυτού του ζητήματος του υποκειμένου στο κείμενο του “ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ ΣΤΟ ΦΡΟΙΔΙΚΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ”. Φέτος, θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε ορισμένα από τα βασικά ερωτήματα που θέτει το κείμενο αυτό, ενα κείμενο που εμφανίστηκε χρονολογικά ανάμεσα στα σεμινάρια του Η ηθική της ψυχανάλυσης (1959-60) και Η μεταβίβαση (1960-61) και, νομίζω, όχι τυχαία. Κι αυτό είναι που κάνει επίκαιρο αυτό το κείμενο, σε μια εποχή ανατροπών, άλλωστε, όπως κι η δική μας.
Σάββατο 11:00 – 12:30
Ημερομηνίες:10 Νοεμβρίου, 15 Δεκεμβρίου, 26 Ιανουαρίου, 23 Φεβρουαρίου, 30 Μαρτίου, 11 Μαΐου.
Τόπος: Αίθουσα διδασκαλίας, Ισόγειο, Γ’ Πτέρυγα (από την κυρία είσοδο αριστ. στο βάθος), Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών, Αγλαΐα Κυριακού, Θηβών και Λεβαδείας, Αμπελόκηποι.
Μελέτη του λακανικού κειμένου «Θεωρητική εισαγωγή για τις λειτουργίες της ψυχανάλυσης στην εγκληματολογία»
- από την ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΚΟΥΜΑΚΗ
Νόμος ὁ πάντων βασιλεύς/ Νόμος ο βασιλιάς όλων
θνατῶν τε καὶ ἀθανάτων/ θνητών και αθανάτων
ἄγει δικαιῶν τὸ βιαιότατον/ εξουσιάζει δικαιώνοντας την υπέρτατη βία
Πίνδαρος, Ἀποσπάσματα, 169a.1.
Το 1913 ο Φρόιντ έγραφε πως «η ψυχανάλυση μπορεί να φωτίσει την προέλευση των μεγάλων πολιτισμικών μας θεσμών, της θρησκείας, της ηθικής, του Δικαίου [Recht]». Όμως το φως αυτό δεν ανέδειξε την εκ φύσεως καλοσύνη του ανθρώπου αλλά την πράξη του φόνου, την οποία ο Φρόιντ τοποθετεί στα θεμέλια του πολιτισμού, θέση που υπερασπίστηκε μέχρι το τέλος.
Κι αν ο δρόμος της ψυχανάλυσης για τον Φρόιντ πέρασε μέσα από την συνάντηση του με τις υστερικές για τον Λακάν πέρασε μέσα από την ψύχωση και μάλιστα την εγκληματική διάπραξη του ψυχωτικού.
Σκοπός της φετινής χρονιάς είναι η μελέτη του κειμένου των Γραπτών του Λακάν «Θεωρητική εισαγωγή για τις λειτουργίες της ψυχανάλυσης στην εγκληματολογία», πράγμα που θα μας επιτρέψει να εργαστούμε πάνω σε ερωτήματα που προκύπτουν μέσα από αυτό: Πως μπορούμε να συλλάβουμε εγκλήματα που το κίνητρο τους αφορά αποκλειστικά σε «μια κλειστή δομή της υποκειμενικότητας»; Πως μπορούμε να κατανοήσουμε τη βία, στο μέτρο που, για την ψυχανάλυση, αφορά δομικά στον κοινωνικό δεσμό;
Σάββατο 11:00 – 12:30
Ημερομηνίες: 01 Δεκεμβρίου, 12 Ιανουαρίου, 9 Φεβρουαρίου, 16 Μαρτίου, 13 Απριλίου, 01 Ιουνίου.
Τόπος: Αίθουσα διδασκαλίας, Ισόγειο, Γ’ Πτέρυγα (από την κυρία είσοδο αριστ. στο βάθος), Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών, Αγλαΐα Κυριακού, Θηβών και Λεβαδείας, Αμπελόκηποι.
Ο Καντ με τον Σαντ
- από τους ΚΑΜΠΕΡΟΥ ΟΡΣΑ και ΣΕΡΕΤΗ ΠΑΝΟ
Σε αυτό το κείμενό του 1963 ο Λακάν βάζει δίπλα – δίπλα δύο σύγχρονους της εποχής του διαφωτισμού και της γαλλικής επανάστασης. Ο Καντ θεωρεί ότι ο ηθικός νόμος θεμελιώνεται καθολικά με την ίδια λογική αυστηρότητα με την οποία η νεοσύστατη τότε επιστήμη θεμελίωνε τους νόμους της φύσης. Έκτοτε ζούμε στην εποχή των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Όμως από όλα τα δικαιώματα ένα μόνο, αλλά είναι αρκετό, παραλείπεται: το δικαίωμα να απολαύσεις. Ο Σαντ δεν είναι το αντίθετο του Καντ αλλά η λογική συνέπειά του. Μας θυμίζει ότι για τον πλησίον μας θα μπορούσαμε να επιφυλάσσουμε μία μεταχείριση που απέχει από τις επιταγές της αμοιβαιότητας και της αγάπης. Απολαμβάνουμε μαζί όπως θα ήθελε το όνειρο των ερωτευμένων; Σε αντίθεση με τη γενετήσια αυταπάτη η απόλαυση είναι του ενός ή του άλλου. Ποιος άραγε απολαμβάνει και από τι μέσα από το αγωνιώδες ξετρύπωμα του πόνου από τον σαδικό δήμιο ή μέσα από την κακότεχνη μαζοχιστική σκηνοθεσία όπου η απόλαυση είναι κατ’ εντολή; Ο Λακάν μας δίνει ένα μεγάλο κλινικό μάθημα: Το υπερεγώ ως αρχή που θα διασφάλιζε μέσα στο υποκείμενο τη ρύθμιση των επιθυμιών και το μέτρο της απόλαυσης, είναι στην πραγματικότητα ένας ελαττωματικός θερμοστάτης. Δεν είναι λοιπόν μία βαθμίδα αυτο-κυριαρχίας και εγκράτειας, προάγγελος στο ατομικό επίπεδο της επί γης ειρήνης παρά το «άγριο και το αισχρό», αυτό που κάνει με τρόπο αναγκαίο και όχι από ατύχημα το «κακό» να περνάει μέσα από το «αγαθό» όποια κι αν είναι η νομή του.
Σάββατο 12:45 – 14:15
Ημερομηνίες: 10 Νοεμβρίου, 15 Δεκεμβρίου, 12 & 26 Ιανουαρίου,
23 Φεβρουαρίου, 16 & 30 Μαρτίου, 13 Απριλίου, 11 Μαΐου, 01 Ιουνίου.
Τόπος: Αίθουσα διδασκαλίας, Ισόγειο, Γ’ Πτέρυγα (από την κυρία είσοδο αριστ. στο βάθος), Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών, Αγλαΐα Κυριακού, Θηβών και Λεβαδείας, Αμπελόκηποι.
Το ομιλόν σώμα και η κλινική
- απο την ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΝΙΚΟΛΑΙΔΟΥ
Στη γέννηση μας είναι το «δώρο της ομιλίας» από την μητέρα ως συμβολική που εξανθρωπίζει το ανθρώπινο όν, το συνδέει με την επιθυμία και τον τόπο του Άλλου. Στο κοινωνικό συμβόλαιο, η προφορική συμφωνία τρέφει τους ανθρώπινους δεσμούς. Εν τούτοις ο λόγος, εμψυχώνει και εξαπατά. Υπάρχουν τα λόγια που προσβάλλουν, χτυπούν εαυτόν και άλλον, προκαλούν περάσματα στην πράξη, τόσο στο ατομικό όσο και στο συλλογικό.
Εκεί που «χάνεται το όριο», στο πέρασμα από τον οίκο εις την πόλη, στην ψυχαναλυτική εμπειρία τίθεται το ερώτημα: «Από πού αυτό μιλάει;» Μέσα από την αναπαραγωγή της νεύρωσης υπό μεταβίβαση, η ομιλία είναι σε ακρόαση επί κλίνης, η ομιλία και η ροή της. «Υπάρχει ένα τείχος της γλώσσας που αντιτίθεται στην ομιλία». Πρόκειται για τη δομή του δεσμού που διαμορφώνεται στη συνάντηση ενός υποκειμένου με μια γλώσσα που μιλιέται στο ασυνείδητο, τις επιπτώσεις αυτής, στο ζων σώμα μέσα από τη λειτουργία του τραυματικού γονέα και των ελλειμμάτων του.
Όταν ο Φρόιντ, βλέπει στο πρόσωπο του ασθενούς του τη φρίκη, κατευθύνει την αναλυτική επεξεργασία προς μια κατασκευή της ασυνείδητης διαδρομής μιας σιωπηρής ενόρμησης και της παρέκκλισής της. Τον τρόπο με τον οποίο αυτή κυριεύει το σώμα του ανθρώπου με τα ποντίκια, στο φαντασιακό, μέσα από τις σκέψεις του και την αμφιβολία. Οι ενορμήσεις είναι ο απόηχος πάνω στο σώμα, της ύπαρξης ενός λέγειν. Σημαδεύουν το σώμα με τρόπο που δεν αναπαρίσταται.
Εκεί που το υποκείμενο «τέμνεται» στα διάκενα της σημαίνουσας αλυσίδας του ασυνειδήτου, το βίαιο διαπερνά το σώμα. Η ομιλία και η ροή της μέσα από την αναλυτική δέσμευση αποκτά λειτουργία πράττειν ως προς το είναι καθεαυτό, διαμορφώνει ένα νέο ανάγλυφο μέσα από τις συνηχήσεις, τις σιωπές. Εκεί που υπάρχει ο τοίχος υφαίνονται ίχνη αφημένα από τις επιπτώσεις μιας πρωταρχικής απώλειας απόλαυσης σε σχέση με το αντικείμενο και τις μορφές της έλλειψής του. Θα επεξεργαστούμε πως οι δυνάμεις της ομιλίας επενεργούν στην αγριότητα του συμπτώματος με τα περάσματα τους ανάμεσα στα τρία πεδία εκείνο του πραγματικού, του φαντασιακού και του συμβολικού, επιφέροντας μια άλλη σύλληψη αυτού που διαρρέει ως προς την ύπαρξη.
Σάββατο 14:30 – 16:00
Ημερομηνίες: 10 Νοεμβρίου, 1 και 15 Δεκεμβρίου, 26 Ιανουαρίου, 23 Φεβρουαρίου, 30 Μαρτίου, 11 Μαΐου.
Τόπος: Αίθουσα διδασκαλίας, Ισόγειο, Γ’ Πτέρυγα (από την κυρία είσοδο αριστ. στο βάθος), Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών, Αγλαΐα Κυριακού, Θηβών και Λεβαδείας, Αμπελόκηποι.
Εργαστήριο κλινικής μελέτης: Τεχνική της ανάλυσης και κλινική του υποκειμένου.
Με τις ΙΩΑΝΝΑ ΒΙΣΒΙΚΗ και ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΚΟΥΜΑΚΗ
Το εργαστήριο θα περιλαμβάνει την μελέτη φροϋδικών και λακανικών κειμένων για την τεχνική της ψυχανάλυσης, σε συνδυασμό με την επεξεργασία κλινικών περιπτώσεων των συμμετεχόντων.
Στο εργαστήριο μπορούν να συμμετάσχουν εκπαιδευόμενοι, επαγγελματίες ψυχικής υγείας που η πρακτική τους είναι προσανατολισμένη από τη διδασκαλία του Φρόιντ και του Λακάν.
Στόχος του εργαστηρίου είναι:
-να προσφέρει στους συμμετέχοντες έναν τόπο όπου θα μπορούν να εκθέτουν την πρακτική τους και τα ερωτήματα τους γύρω από αυτήν,
-να συνδέσει την θεωρία με την αναλυτική πρακτική,
-να λειτουργήσει ως πεδίο ενός από κοινού αναστοχασμού των κλινικών περιπτώσεων.
Σάββατο 14:30 – 16:00
Ημερομηνίες: 12 Ιανουαρίου, 9 Φεβρουαρίου, 16 Μαρτίου, 13 Απριλίου, 01 Ιουνίου.
Τόπος: Αίθουσα διδασκαλίας, Ισόγειο, Γ’ Πτέρυγα (από την κυρία είσοδο αριστ. στο βάθος), Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών, Αγλαΐα Κυριακού, Θηβών και Λεβαδείας, Αμπελόκηποι.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΓΓΡΑΦΗΣ
Στην ΚΕΛΠ έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν όσοι έχουν μια κλινική πρακτική, όπως ψυχίατροι, ψυχοθεραπευτές, ψυχολόγοι, ψυχαναλυτές, επαγγελματίες ψυχικής υγείας, αλλά και όσοι έχουν γενικότερα την επιθυμία να γνωρίσουν και να εμβαθύνουν πάνω στην ψυχαναλυτική εμπειρία και τον ψυχαναλυτικό λόγο, προσανατολισμένο από την διδασκαλία του Φρόιντ και του Λακάν.
ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ 3ΕΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΗΣ Κ.Ε.Λ.Π
Στόχος του κύκλου σπουδών είναι να επιτρέψει σε κάθε συμμετέχοντα, στο πέρας του κύκλου σπουδών του, να έχει γνωρίσει επαρκώς τις δυνατότητες της κλινικής συνέντευξης αναλυτικού προσανατολισμού, την κλινική ανάγνωση και επεξεργασία μιας περίπτωσης, καθώς επίσης, και να έχει εμβαθύνει στην ανάγνωση και τη μελέτη κειμένων.
Κάθε εκπαιδευόμενος έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει με κάποια εργασία, ή παρουσίαση και κυρίως, στο τέλος της 3ετους παρακολούθησης, να πραγματοποιήσει μια εργασία με την εποπτεία ενός διδάσκοντος.
ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ
Βεβαίωση σπουδών αποδίδεται στους συμμετέχοντες που έχουν μία συνεπή παρουσία στις δραστηριότητες της ΚΕΛΠ και οι οποίοι θα δώσουν μια εργασία πάνω σε μια κλινική μελέτη στο τέλος του κύκλου σπουδών.
Εγγραφή: 280 ευρώ (φοιτητές: 150 ευρώ)
Μια πρώτη εγγραφή απαιτεί μια συνέντευξη.
Πληροφορίες Μαρία Κουκουμάκη
τηλ. 6975875301 | e-mail: koukoumaki@hotmail.com
ΦΟΡΟΥΜ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΑΚΑΝΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΑΘΗΝΑΣ
info@champlacanien.gr | www.champlacanien.gr
Βρείτε την αίτηση εγγραφής εδώ
