Συνέντευξη στη Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού, MBPsS, (BA, MA, Dip.CounsPsy, MSc), Ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλο, Καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας
Μπορούμε να βρούμε απαντήσεις για το νόημα της ζωής μέσα από τα μάτια ανθρώπων που νοσηλεύονται σε ψυχιατρική κλινική;
Η ψυχολόγος και συγγραφέας Κυριακή Παναγιωτίδου χρησιμοποίησε το ερωτηματολόγιο του Προυστ για να εξερευνήσει το παραπάνω ερώτημα και το αποτέλεσμα είναι το βιβλίο της με τίτλο «Είναι καλός ο κόσμος;» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.
Η συνέντευξη που η συγγραφέας παραχώρησε στα Ψυχο-γραφήματα έγινε η αφορμή για μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για την ψυχική ασθένεια, τον άνθρωπο πίσω από αυτή, το κοινωνικό στίγμα που τη συνοδεύει, αλλά και γενικότερα για την ψυχολογία και τη συγγραφή.
Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για το τελευταίο βιβλίο σας; Σε τι αναφέρεται και ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε;
Με το βιβλίο αυτό θέλω να σας παρουσιάσω τον άνθρωπο πίσω από τη διάγνωση της ψυχικής ασθένειας. Να σας τον παρουσιάσω όμως με όρους ζωής, όχι με όρους ψυχοπαθολογίας. Χρησιμοποίησα λοιπόν το ερωτηματολόγιο του Προυστ, που είναι πολύ γνωστό, πολύ απλό και πολύ σπουδαίο. Και οι άνθρωποι αυτοί, οι νοσηλευόμενοι μιας ψυχιατρικής κλινικής, απάντησαν για τη ζωή και το νόημά της, για τον εαυτό τους και τους άλλους, με έναν τρόπο που με έκαναν να δω τον ίδιο άνθρωπο. Τον άνθρωπο. Όλους μας. Το μήνυμα λοιπόν είναι ότι οι ψυχές των ανθρώπων είναι ένας κόσμος, με τις ίδιες επιθυμίες, τις ίδιες αγωνίες, τις ίδιες χαρές, τις ίδιες μοναξιές, τις ίδιες απώλειες, τις ίδιες ελπίδες, τους ίδιους αγώνες.
Ποιο ήταν το κίνητρο για να γράψετε το βιβλίο;
Το κίνητρο ήταν οι ασθενείς μου, οι ζωές και τα λόγια τους. Μου μιλούσαν και ένιωθα ότι με έναν τρόπο καθόμουν στην άκρη και σπούδαζα τη ζωή. Η σοφία, η αλήθεια, η αθωότητα, η ουσία και η καθαρότητά τους μου φάνηκαν τόσο πολύτιμα, που είπα πως αυτή είναι μια ιστορία που αξίζει ναι ειπωθεί.
Τι θα θέλατε να αποκομίσει ο αναγνώστης κλείνοντας το βιβλίο σας;
Θα ήθελα να ξανασκεφτεί τη σχέση του με τον εαυτό του, τη μάνα του, το παιδί του, τον αδελφό του, το σύντροφο, τον φίλο του, με τους ανθρώπους που ζουν γύρω του, αλλά και τους νεκρούς του.
Ποια είναι η αγαπημένη σας απάντηση -φράση μέσα από το βιβλίο;
«Όταν βγω από ‘δω, θα αγαπήσω τη ζωή μου, για να μ’ αγαπήσει κι αυτή».
Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμα στις μέρες ο μύθος του επικίνδυνου ψυχασθενή και το κοινωνικό στίγμα που τον συνοδεύει;
Ασφαλώς και πιστεύω ότι υπάρχει, ασφαλώς και πιστεύω ότι δίνεται αγώνας από την επιστήμη ώστε να εκλείψει και σαφώς το βιβλίο αυτό θέλω να συμβάλλει προς αυτήν, την τελευταία, κατεύθυνση. Να δούμε τον ψυχικά ασθενή ως έναν άνθρωπο χαμένο στον εαυτό του και στην ιστορία του και όχι ως επικίνδυνο.
Ποιο ήταν το έναυσμα για να ακολουθήσετε το επάγγελμα του ψυχολόγου; Μιλήστε μας λίγο για την πορεία σας στο χώρο της ψυχολογίας.
Θα σας πω την αιτία και την αφορμή και η πορεία μου θα διαγραφεί εκεί ανάμεσα. Ήθελα πάντα να κάνω μια δουλειά με νόημα. Άργησα είναι η αλήθεια να το βρω και προχωρούσα για χρόνια, πολλά και δύσκολα, απορρίπτοντας ό,τι δεν μου ταίριαζε. Η αφορμή, ήταν ένα βιβλίο του Yalom, «Στο Ντιβάνι», που κυκλοφόρησε γύρω στο 2005 αν δεν κάνω λάθος. Ο άνθρωπος αυτός μας άνοιξε απλά την πόρτα του γραφείου του και μας έδειξε τι γίνεται μέσα σε μια συνεδρία. Τότε είπα, αυτήν τη δουλειά θέλω να κάνω. Να συνομιλώ με τις ψυχές των ανθρώπων. Καθώς το διάβαζα είδα κι εγώ το όνομα του Γιάννη Ζέρβα στο εξώφυλλο, που μας τον σύστησε στην Ελλάδα. Και είχα την τύχη, χρόνια αργότερα, αυτός ο άνθρωπος να γίνει δάσκαλός μου και να γράψει σήμερα τον πρόλογο του βιβλίου μου. Λέω λοιπόν, να τολμούμε να κυνηγήσουμε αυτό που έχει νόημα για εμάς, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται, όσο αργά κι αν πιστεύουμε ότι είναι. Και η τύχη θα έρθει να μας βρει.
Τι σας παρακίνησε να ξεκινήσετε το γράψιμο;
Πάντα έγραφα ό,τι με συγκινούσε σε ό,τι ζούσα, έβλεπα ή διάβαζα. Μάλιστα τη χρονιά που άρχισα να συγκεντρώνω τις απαντήσεις των ασθενών, έδωσα εξετάσεις και πέρασα στη σχολή Κινηματογράφου στο Αριστοτέλειο. Ξεκίνησα λοιπόν να διαβάζω ιστορίες που μας πρότειναν στο μάθημα του σεναρίου. Πολύ σύντομα κατάλαβα ότι 1) δεν είμαι σεναριογράφος, 2) η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία, και 3) η τέχνη δεν τη φτάνει τη ζωή. Και έγραψα το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας.
Τελικά, είναι καλός ο κόσμος;
Ο κόσμος είναι όπως θέλουμε να τον βλέπουμε. Αν θέλεις να τον δεις κακό, σίγουρα θα βρεις πολλούς και σοβαρούς λόγους. Αν θέλεις να τον δεις καλό, θα βρεις εξίσου πολλούς και σοβαρούς. Προτείνω τον δεύτερο τρόπο. Είναι πιο ευχάριστος. Και πιο υγιεινός.
Λίγα λόγια για την Κυριακή Παναγιωτίδου
Η Κυριακή Παναγιωτίδου είναι ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια. Γεννήθηκε στη Δράμα. Σπούδασε στο Τμήμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και εκπαιδεύτηκε στην A΄ Ψυχιατρική Κλινική – Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Ζει και εργάζεται στη Δράμα στο ιδιωτικό της γραφείο και ως εξωτερικός συνεργάτης σε δομές ψυχικής υγείας στη Δράμα και στην Αθήνα.
