Από τους Ελίντα Καλπογιάννη, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια
Κωνσταντίνο Φύσσα, Ψυχοθεραπευτή
Εύη Αβδελίδου, Σχολική Ψυχολόγο *
Μία από τις βασικότερες προϋποθέσεις για το παιχνίδι αφορά την κατάλληλη διαµόρφωση τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού χώρου που προορίζεται γι’ αυτό. Ο σχεδιασµός του, η τήρηση κανόνων ασφαλείας, ακόµα και η ύπαρξή του η ίδια βρίσκονται υπό συζήτηση, καθώς φαίνεται πως ειδικά οι εξωτερικοί χώροι είναι περιορισµένοι και η ποιότητά τους αµφίβολη. Το να φροντίσουµε τις συνθήκες του χώρου είναι ίσως η πιο σηµαντική υποστήριξη που µπορούµε να προσφέρουµε στο παιχνίδι των παιδιών, αρκεί να γνωρίζουµε τον τρόπο και να έχουµε εξασφαλίσει τα κατάλληλα µέσα.
Όσο σηµαντικό είναι να εξασφαλίσουµε τον κατάλληλο χώρο για να υποστηρίξουµε το παιχνίδι των παιδιών, εξίσου σηµαντικό είναι να τους παρέχουµε τα κατάλληλα υλικά. Λόγω της εµπορευµατοποίησης του παιχνιδιού, υπάρχει η αίσθηση πως χρειάζεται να ξοδέψουµε ένα µεγάλο χρηµατικό ποσό για να ικανοποιήσουµε τα παιδιά και να τους παρέχουµε τις βέλτιστες συνθήκες για να αναπτύξουν το παιχνίδι τους. Αυτό δεν αληθεύει και συχνά, τα χωρίς ιδιαίτερο κόστος φυσικά ή ανακυκλώσιµα υλικά, µπορεί να προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες δηµιουργικού παιχνιδιού. Αν επιστρατεύσουµε τη φαντασία µας, θα δούµε ότι µπορούµε µε λίγα χρήµατα να παρέχουµε στα παιδιά έναν µαγικό κόσµο παιχνδιού.
∆ιαµόρφωση του Χώρου για Παιχνίδι
Εξωτερικός Χώρος
Το παιχνίδι πάντα συµβαίνει σε κάποιο περιβάλλον και φαίνεται πως τα παιδιά είναι ικανά να παίζουν σε κάθε πιθανό σηµείο. Κυρίως, πάντως, τα παιδιά επιθυµούν να παίζουν στη γειτονιά τους, σε πάρκα ή σε παιδικές χαρές που βρίσκονται κοντά στο σπίτι τους, ώστε να βλέπουν τους φίλους τους και να νιώθουν µέλη της κοινότητάς τους.
Φαίνεται πως σε σχέση µε τον εσωτερικό χώρο, ο εξωτερικός έχει πολύ µεγαλύτερη επίδραση στη ζωή των παιδιών (Woods & Hall, 2013). Ειδικότερα οι ανοιχτοί χώροι είναι πολύ σηµαντικοί και το παιχνίδι στους δρόµους είναι πιο σπουδαίο απ’ ότι πιστεύουν οι ενήλικες (Bretz & Grecelius,1972, Meire, 2007). Έχει διαπιστωθεί ότι το παιχνίδι στον εξωτερικό χώρο επηρεάζει πολύπλευρα και περισσότερο τα παιδιά, συνεισφέροντας µε έναν ολοκληρωµένο τρόπο στη σωµατική και ψυχική τους υγεία. Τα παιδιά όταν παίζουν έξω, επιδίδονται σε έντονο σωµατικό παιχνίδι, βιώνουν µεγαλύτερες αισθητηριακές προκλήσεις, εξασκούνται στην κίνηση και αναπτύσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες.
Τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω φόβων για την ασφάλεια και την υγεία των παιδιών, αλλά και της προτίµησης µίας ‘στεγνής” και ασφαλούς καθηµερινότητας, το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους µειώθηκε σηµαντικά. Οι σύγχρονες έρευνες όµως, κρούουν τον κωδωνα του κινδύνου, γύρω από τις επιπτώσεις που αυτή η µείωση έχει φέρει στις ζωές των παιδιών (Frost, Wortham & Reifel, 2012, Woods & Hall, 2013).
Υπάρχουν διάφορα εξωτερικά περιβάλλοντα που έχουν διαµορφωθεί για το παιχνίδι των παιδιών, τα κυριότερα όµως παραµένουν αυτά που τα παιδιά χρησιµοποιούν µε µεγαλύτερη συχνότητα, όπως η αυλή, ή το µπαλκόνι του σπιτιού, το προαύλιο του παιδικού σταθµού και οι παιδικές χαρές.
• Ο εξωτερικός χώρος των σύγχρονων κατοικιών τείνει να είναι περιορισµένος, ιδιαίτερα στις πόλεις. Ακόµη όµως και ένας µικρός χώρος, αν είναι διαµορφωµένος µε στόχο το παιχνίδι, µπορεί να προσφέρει πολύ ευχάριστες στιγµές στα παιδιά σε συτηµατική βάση.
• To προαύλιο του παιδικού σταθµού, είναι ίσως το µόνο µέρος του παιδικού σταθµού όπου τα παιδιά αλληλεπιδρούν µε τους δικούς τους όρους, µε την αναγκαία επίβλεψη από τους ενήλικες. Είναι σηµαντικό το περιβάλλον της αυλής να επιτρέπει την εξερεύνηση, τον πειραµατισµό, την κίνηση και το δηµιουργικό παιχνίδι (Meire, 2007).
• Η παιδική χαρά παραµένει ο πιο διαδεδοµένος τόπος παιχνιδιού, παρότι οι συνθήκες ασφάλειας και υγιεινής συχνά δεν είναι οι κατάλληλες.
Είδη Παιδικών χαρών (Μποτσόγλου, 2001):
Παραδοσιακές
Εξοπλισµένες µε παιχνιδοκατασκευές, τσουλήθρες, κούνιες, δοκούς, τραµπάλες. Προορίζονται για παιχνίδι σωµατικής άσκησης.
Παιχνιδότοποι Περιπέτειας
Η χρήση τους δε βασίζεται στη χρήση κατασκευασµένου εξοπλισµού εγκατεστηµένου σε ένα σχεδιασµένο περιβάλλον. Αντίθετα, προσφέρονται ευέλκιτα υλικά, συνήθως ξύλα που πια δε χρησιµοποιούνται, λάστιχα, σωλήνες, τούβλα και άλλα “άχρηστα” αντικείµενα και υλικά τα οποία τα παιδιά µπορούν να τα χρησιµοποιούν ελεύθερα. Τα παιδιά µπορούν να διαµορφώσουν τον παιχνιδότοπο όπως θέλουν, µε το να σκάβουν, να χτίζουν, να κατεδαφίζουν.
Είναι απαραίτητη η παρουσία ενός ενήλικα εκπαιδευµένου επαγγελµατία στην ενίσχυση του παιχνιδιού (play worker) ο οποίος δείχνει στα παιδιά πώς να χρησιµοποιούν τα διαθέσιµα εργαλεία που παρέχονται και διευκολύνει τις δραστηριότητες παιχνιδιού.
Ολοκληρωµένες Παιδικές Χαρές
Συνδυάζουν τα καλύτερα χαρακτηριστικά του παιχνιδότοπου περιπέτειας, όπως το δηµιουργικό παιχνίδι και των παραδοσιακών παιδικών χαρών. Προσεκτικά σχεδιασµένα υπαίθρια περιβάλλοντα περιβάλλοντα που υποστηρίζουν και προτείνουν δραστηριότητες παιχνιδιού οι οποίες συντελούν στην ανάπτυξη του παιδιού (γνωστική, φυσική, συναισθηµατική, κοινωνική).
Ο εξωτερικός χώρος του σπιτιού (αυλή ή µπαλκόνι)
Ακόµη κι αν ο χώρος που διαθέτουµε είναι περιορισµένος, µπορεί να ενισχύσει το παιχνίδι των παιδιών τις ώρες που βρίσκονται στο σπίτι.
Η ύπαρξη φυσικών υλικών, όπως το νερό, η άµµος και οι γλάστρες ή τα παρτέρια, δηµιουργούν πολλές ευκαιρίες παιχνιδιού για τα παιδιά.
Ακόµη κι αν δεν υπάρχει αρκετός χώρος για κινητικά παιχνίδια π.χ. µε µπάλα, ή πατίνι, ο εξωτερικός χώρος µπορεί να γίνει:
• χώρος κατασκευών, µε απλά υλικά, όπως χαρτόκουτα, ξύλα
• χώρος παιχνιδιού φαντασίας, αν υπάρχουν κρυψώνες, µια σκηνούλα, κουζινικά κ.λπ.
• χώρος εξερεύνησης και επιστηµονικής ανακάλυψης, για παράδειγµα προσφέροντας µεγενθυντικό φακό, κυάλια, εντοµοσκόπειο κ.λπ.
Κριτήρια για την ποιότητα του χώρου παιχνιδιού
Χρόνος
Όσο περισσότερο χρόνο µπορεί να κρατήσει µία δραστηριότητα παιχνιδιού και να διατηρήσει το ενδιαφέρον του παιδιού ζωντανό, τόσο µεγαλύτερη αξία παιχνιδιού έχει.
Εγγύτητα
Όσο πιο κοντά στις ανάγκες και στις επιθυµίες του παιδιού είναι σχεδιασµένος ο χώρος, τόσο δηµιουργικότερες µορφές παιχνιδιού αναπτύσσονται.
Προκλήσεις
Όσο περισσότερες δυνατότητες προσφέρει ο χώρος παιχνιδιού και τα υλικά του στα παιδιά, τόσο αυξάνει και το επίπεδο των προκλήσεων
Καταλληλότητα Η δυνατότητα του χώρου να ταιριάζει σε διαφορετικές ηλικίες και ανάγκες των παιδιών την ίδια στιγµή (Meire, 2007).
Συνεργασία
Οι δυνατότητες που µπορεί να προσφέρουν ο χώρος και τα υλικά παιχνιδιού για ανάπτυξη δραστηριοτήτων οµαδικού παιχνιδιού και συνεργασίας (Helestine & Holborn, 1987).
Υλικά για την προώθηση του παιχνιδιού σε εξωτερικό χώρο
Εξοπλισµός κινητικού παιχνιδιού
Μεγάλος εξοπλισµός όπως: τραµπάλες, ισορροπιστικές δοκοί, τσουλήθρες, κούνιες, τραµπολίνο, αλλά και τα τρίκυκλα, ποδηλατάκια και πατίνια, δηµιουργούν πολλές ευκαιρίες για κινητικό παιχνίδι στα παιδιά. ∆εν πρέπει όµως να ξεχνάµε και τα κινητικά παιχνίδια µε πιο απλά υλικά, όπως τα παιχνίδια µε µπάλα, το λάστιχο, το κουτσό, κ.λπ.
Φυσικά υλικά
Φαίνεται όµως ότι τα πιο πετυχηµένα υπαίθρια παιχνίδια είναι δωρεάν. Τα παιδιά απολαµβάνουν το χώµα, τη λάσπη, την άµµο, τα χαλίκια και το νερό (Mc Donald, 2014). Με τα φυσικά υλικά µπορούν να συνδυάσουν απλά αντικείµενα, όπως κουβάδες, φτυαράκια, ποτιστήρια, πιατάκια, σουρωτήρια, µπιτόνια, πλαστικά µ πουκάλια και άλλα αντικείµενα. Ιδιαίτερα τα παιχνίδια µε το νερό είναι από τα αγαπηµένα παιχνίδια των µικρών παιδιών. Για παράδειγµα µε τους κουβάδες του νερού και τις βούρτσες βαψίµατος το παιδί µπορεί να βάψει ένα τοίχο, ενώ µε νερό και σαπούνι µπορεί να κάνει φουσκάλες και µπουρµπουλήθρες (Yawkey & Evenson, 1977).
Φορητά “άχρηστα” Υλικά (Loose parts)
Αναφορικά µε τα φορητά υλικά, πριν από 30 χρόνια, πρώτος ο Simon Nicholson θεωρητικοποίησε τη χρησιµότητά τους (Nicholson, 1971, Tovey, 2007). Βοηθούν τα παιδιά να κάνουν συνδέσεις και να αναπτύξουν το συλλογισµό και τη δηµιουργική τους σκέψη. Μπορεί να αφορούν µια ποικιλία ανακυκλωµένων υλικών, όπως κουτιά, λάστιχα, καφάσια, υφάσµατα, καρούλια καλωδίων, πλαστκά βαρέλια, σωλήνες, κ.λπ.
Γιατί να επαναχρησιµοποιούµε τα υλικά;
Αναγνωρίζεται διεθνώς το γεγονός ότι τα περιβάλλοντα µε φορητά υλικά (loose parts), µπορούν να βελτιώσουν τη συµµετοχή των παιδιών, τη λήψη αποφάσεων και τον αυτοέλεγό τους στο παινχίδι στο εκαπιδευτικό πλαίσιο. Επίσης, τα αντικείµενα αυτά προκαλούν την ανάγκη αναζήτησης βοήθειας από τους συνοµηλίκους, κάτι που επιδρά θετικά στην ανάπυξη δεξιοτήτων διαπραγµάτευσης (π.χ. τι µπορούµε να κάνουµε µαζί, µε αυτά τα υλικά).
Χαρακτηριστικά των φορητών υλικών (loose parts):
• ∆εν έχουν προφανή παιγνιώδη χαρακτήρα
• Ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την ανάπτυξη της αδρής κινητικότητας (βαριά ή ογκώδη υλικά, χρειάζονται περισσότερα από ένα παιδιά για να µετακινηθούν)
• Έχουν περισσότερες από µία πιθανές χρήσεις (π.χ. τα παιδιά µπορούν να µπούν µέσα, να σταθούν πάνω κ.λπ.) ή µπορούν εύκολα να συνδυαστούν µε άλλα αντικείµενα.
• Μπορούν να χρησιµοποιηθούν µε δηµιουργικούς, προκλητικούς ή αβέβαιους τρόπους.
• Προωθούν ενδιαφέρουσες αισθητηριακές εµπειρίες.
• ∆εν εµπεριέχουν κινδύνους, το ρίσκο που µπορεί να ενέχουν µπορεί να εκτιµηθεί εύκολα από το παιδί (π.χ. δεν είναι πιθανό να σπάσει εύκολα).
• Έχουν οικολογικό χαρακτήρα (π.χ. ανακυκλωµένα υλικά) (Ragen, 2015).
Ωφέλη από τη χρήση φορητών υλικών (loose parts):
• Η πρόσβαση σε αυτά είναι εύκολη, είναι ανθεκτικά και προσιτά οικονοµικά
• Παρέχουν ευκαιρίες για παιχνίδι στα παιδιά, όπου τα παιδιά δε χρειάζεται να επιδείξουν υψηλή επίδοση
• Προσφέρουν τη δυνατότητα για δηµιουργικό παιχνίδι
• Ενθαρρύνουν την κοινωνική συνεργασία, όσο τα παιδιά σχεδιάζουν, διαπραγµατεύονται και αλλληλεπιδρούν
• Πολλές φορές συνδέονται µε την καθηµερινή ζωή των ενηλίκων, κάτι που τα κάνει ακόµα πιο διασκεδαστικά π.χ. χαλασµένα πληκτρολόγια, παλιά τηλέφωνα.
• Αξιοποιούνται για τη µάθηση.
Εσωτερικός Χώρος
Το σπίτι είναι ο χώρος που τα παιδια περνούν πολύ απο το χρόνο τους και µάλιστα χρόνο που συχνά µοιράζονται µε τους γονείς τους. Ειδικά όταν ο καιρός δεν επιτρέπει το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους, το περιβάλλον του σπιτιού µπορεί να είναι λίγο ασφυκτικό για µικρούς και µεγάλους.
Μέσα από τη φαντασία, τα παιδιά δηµιουργούν µαγικούς κόσµους ακόµη και µέσα στο γνώριµο περιβάλλον του σπιτιού. Ένας καναπές µπορει να γίνει πειρατικό καράβι, κάτω απο το τραπέζι της τραπεζαριας µπορει να φτιαχτεί ένα κρησφύγετο και ένα σεντόνι πάνω απο δυο πολυθρόνες µπορει να γίνει ένα κάστρο. Είναι σηµαντικο να έχουµε ξεκαθαρίσει εκ των προτέρων ποιοί είναι οι χώροι του σπιτιού όπου είναι αποδεκτό για µας να παίζουν τα παιδιά, για αποφυγή ατυχηµάτων, ζηµιών και καυγάδων. Ακόµη κι αν κάποιοι χώροι του σπιτιού, ή κάποια έπιπλα δε θελουµε να χρησιµοποιούνται για παιχνίδι, είναι σίγουρο πως το να υπάρχουν συµφωνηµένοι χώροι µέσα στο σπίτι που το παιδι µπορει να διαµορφωσει µε φαντασία και µάλιστα µε τη δική µας συµβολή, θα βοηθήσει το παιχνίδι του.
Φαίνεται ότι στα παιδιά αρέσει πολύ να οριοθετείται η περιοχή όπου δρουν µε τα αντικείµενα µε βάση θεµατικών. Για παράδειγµα µπορεί να υπάρχει στο σπίτι του παιδιού:
• χώρος ανάγνωσης, µε βιβλία και αναπαυτικό κάθισµα ή µαξιλάρια για να καθίσει)
• χώρος µουσικής, µε παιδικά µουσικά όργανα και αυτοσχέδια οργανάκια
• χώρος κατασκευών, µε τουβλάκια, βίδες, κ.λπ.
• χώρος παιχνιδιού φαντασίας, µε κούκλες, υφάσµατα για µεταµφίεση, καπέλα, κουζινικά κ.λπ.
• χώρος ζωγραφικής και χειροτεχνίας, µε χαρτιά, µπογιές κ.λπ.
• χώρος ανακάλυψης της φύσης, µε µεγενθυτικούς φακούς, κυάλια κλπ.
Οι “χώροι” αυτοί δε χρειάζεται να είναι µεγάλοι, ούτε απαραίτητα αποµακρυσµένοι ο ένας από τον άλλο. Ακόµη και η τακτοποίηση των συγκεκριµένων υλικών σε ένα κουτί, ή ένα συγκεκριµένο ντουλάπι, µπορεί να δώσει στο παιδί την αίσθηση της σταθερότητας που χρειάζεται
Υλικά για την προώθηση του παιχνιδιού σε εσωτερικό χώρο
Για να υποστηρίξουµε την εξερεύνηση των παιδιών µέσα από το παιχνίδι στο σπίτι, είναι καλό να είναι διαθέσιµή σε αυτά µία µεγάλη ποικιλία υλικών διαφορετικών υφών, χρωµάτων, σχηµάτων και µεγεθών. Χρειάζεται να υπάρχουν τόσο οικεία στο παιδί υλικά, όσο και άλλα που είναι καινοτόµα ώστε να τους προσφέρουν την πρόκληση. Θα πρέπει τα παιδιά να έχουν πρόσβαση στα αντικείµενα ώστε να µπορούν να επιλέγουν εκείνα που ταιριάζουν στους σκοπούς τους.
Το παιχνίδι προσποίησης, όπου τα παιδια υποκρίνονται ανάλογα µε σενάρια απο τη φαντασία τους, είναι πολυ σηµαντικό για την εκφραση συναισθηµατων, για την αναπτυξη κοινωνικων σχεσεων αλλα και για τη µάθηση των παιδιών. Τα αντικείµενα για το παιχνίδι φαντασίας, δε χρειάζεται να είναι πιστά αντίγραφα της πραγµατικότητας αλλά να επιτρέπουν στα παιδιά να τα χρησιµοποιήσουν µε πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Υλικά που δεν κατευθύνουν το παιχνίδι των παιδιών, αλλα είναι “ανοιχτά”, βοηθούν ιδιαίτερα την ανάπτυξη της φαντασίας τους. Για παράδειγµα υλικά όπως: υφάσµατα, χαρτόνια, τουβλάκια, πλαστελίνη, µπορούν να “µεταµορφωθούν” σε οτιδήποτε θελήσει το παιδί και έτσι να διευρύνουν το παιχνίδι του. Τα πιο δηµιουργικά αντικείµενα είναι τα πολυχρηστικά και ευέλικτα στη χρήση (Santer, Griffiths & Goodall, 2007).
Η επικράτηση των πλαστικών παιχνιδιών στο εµπόριο θα ήταν καλό να µετριαστεί από φυσικά υλικά που παρέχουν µία πιο πλούσια πηγή αισθητηριακών ερεθισµάτων. Καλό είναι να υπάρχει διαθέσιµο ένα ευρύ φάσµα υλικών, καθώς και υλικά από τη φύση, όπως: κοχύλια, πέτρες, χαρτόνια, κουτιά, ξύλα, πλαστελίνη, νήµατα, µαλλί, κοµµάτια υφάσµατος. Επίσης, καλό είναι να ανανεώνονται συχνά γιατί τα παιδιά εξοικειώνονται εύκολα µαζί τους και τα βαριούντα.
Τα παιδιά ενθουσιάζονται όταν τους επιτρέπουµε να χρησιµοποιήσουν πραγµατικά αντικείµενα του σπιτιού στο παιχνίδι τους. Εφόσον το αντικείµενο είναι ασφαλές και ανθεκτικό, µπορούµε να το χρησιµοποιήσουµε είτε αφήνοντας το παιδί να µιµηθεί αυτο που βλεπει να κάνουν οι ενήλικες, π.χ. να σκουπισει χρησιµοποιώντας τη σκούπα, είτε για άλλο σκοπό απο τη λειτουργία του π.χ. να παίξει ντραµς χρησιµοποιώντας τα κατσαρολικά. Πραγµατικά, υλικά όπως ρολά, χαρτόκουτα, καλαµάκια, υλικά συσκευασίας, τραβούν το ενδιαφέρον των παιδιών. Το γεγονός πως µπορούν να τα διαµορφώσουν όπως εκείνα θέλουν, σύµφωνα µε τη φαντασία τους, κάνει τα υλικα αυτά χρήσιµα στο παιχνίδι. Για παράδειγµα ένα µεγάλο χαρτοκουτο µπορει να γίνει σπίτι, βάρκα, κάστρο κι ένα σωρό άλλα, ανάλογα µε την επιθυµία του παιδιού και χωρις να κοστίσει απολύτως τίποτα.
Όσον αφορά τα παιχνίδια τα οποία αγοράζουµε, είναι σαφώς προτιµότερα αυτά που κινητοποιούν το παιδί προς πιο ενεργητικές συµπεριφορές, παρά αυτά που το “διασκεδάζουν” µε παθητικό τρόπο. Η µεγάλη ποσότητα ακριβών παιχνιδιών, δεν εγγυάται τη βέλτιστη ανάπτυξη του παιχνιδιού των παιδιών.
Πέρα από το ρόλο όµως που έχουν τα υλικά, δεν πρέπει να ξεχνάµε την καίρια σηµασία της αλληλεπίδρασης µεταξύ των παιδιών, ή των παιδιών και των γονέων κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ανεξάρτητα µε το ποια είναι η δραστηριότητα.
Χαρακτηριστικά των φορητών υλικών (loose parts):
• ∆εν έχουν προφανή παιγνιώδη χαρακτήρα
• Ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την ανάπτυξη της αδρής κινητικότητας (βαριά ή ογκώδη υλικά, χρειάζονται περισσότερα από ένα παιδιά για να µετακινηθούν)
• Έχουν περισσότερες από µία πιθανές χρήσεις (π.χ. τα παιδιά µπορούν να µπούν µέσα, να σταθούν πάνω κ.λπ.) ή µπορούν εύκολα να συνδυαστούν µε άλλα αντικείµενα.
• Μπορούν να χρησιµοποιηθούν µε δηµιουργικούς, προκλητικούς ή αβέβαιους τρόπους.
• Προωθούν ενδιαφέρουσες αισθητηριακές εµπειρίες.
• ∆εν εµπεριέχουν κινδύνους, το ρίσκο που µπορεί να ενέχουν µπορεί να εκτιµηθεί εύκολα από το παιδί (π.χ. δεν είναι πιθανό να σπάσει εύκολα).
• Έχουν οικολογικό χαρακτήρα (π.χ. ανακυκλωµένα υλικά) (Ragen, 2015).
Ωφέλη από τη χρήση φορητών υλικών (loose parts):
• Η πρόσβαση σε αυτά είναι εύκολη, είναι ανθεκτικά και προσιτά οικονοµικά
• Παρέχουν ευκαιρίες για παιχνίδι στα παιδιά, όπου τα παιδιά δε χρειάζεται να επιδείξουν υψηλή επίδοση
• Προσφέρουν τη δυνατότητα για δηµιουργικό παιχνίδι
• Ενθαρρύνουν την κοινωνική συνεργασία, όσο τα παιδιά σχεδιάζουν, διαπραγµατεύονται και αλλληλεπιδρούν
• Πολλές φορές συνδέονται µε την καθηµερινή ζωή των ενηλίκων, κάτι που τα κάνει ακόµα πιο διασκεδαστικά π.χ. χαλασµένα πληκτρολόγια, παλιά τηλέφωνα.
• Αξιοποιούνται για τη µάθηση.
Ιδέες για τη χρήση υλικών µέσα στο σπίτι (Baressi, 2014)
• Να τοποθετήσουµε ένα παλιό στρώµα ή µία παχιά κουβέρτα στο µέσο ενός δωµατίου για να πηδούν και να κυλιoύνται τα παιδιά
• Να δηµιουργήσουµε σηµάδια στο έδαφος χρησιµοποιώντας κολλητική ταινία. Τα παιδιά θα εφεύρουν διάφορα παιχνίδια µε βάση αυτά τα σηµάδια
• Να επιτρέπουµε στα παιδιά να χρησιµοποιήσουν καρέκλες και κουβέρτες για να φτιάξουν κάστρα
• Να κρατάµε ανακυκλώσιµα αντικείµενα όπως ρολά χαρτιού και καπάκια, ή µεγάλα κουτιά και χαρτιά περιτυλίγµατος, για κατασκευές
• Να ορίσουµε έναν καναπέ ως τον καναπέ του παιχνιδιού από τον οποίο τα παιδιά µπορούν να βγάλουν τα µαξιλάρια. Με λίγη φαντασία ο καναπές µπορεί να γίνει λεωφορείο, κάστρο, πλοίο ή οτιδήποτε άλλο.
Kανόνες ασφαλείας
Ηλικές 0-3
• Επιλέγουµε παιχνίδια κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού, καθώς τα βρέφη βάζουν τα παιχνίδια στο στόµα µε κίνδυνο να πνιγούν.
• Αποφεύγουµε αντικείµενα που περιλαµβάνουν µπάλες, βώλους, κουµπιά και αντικείµενα µικρότερα διαµέτρου 5 cm
• ∆εν αφήνουµε ποτέ τα παιδιά να παίζουν µε ξεφούσκωτα µπαλόνια καθώς υπάρχει κίνδυνος πνιγµού
• ∆εν επιτρέπουµε στα παιδιά να παίζουν µε σακούλες, γιατί υπάρχει κίνδυνος ασφυξίας.
• Ελέγχουµε τα παιχνίδια να µην έχουν κάποιο µέρος που µπορεί να αποσπαστεί από τα παιδιά και να το καταπιούν.
• Ελέγχουµε τα παιχνίδια να µην έχουν αιχµηρές άκρες και πλευρές.
Ηλικίες 3-5
• ∆ιδάσκουµε τα µεγαλύτερα παιδιά να κρατούν µακριά από τα µικρότερα, παιχνίδια που µπορεί να είναι επικίνδυνα για εκείνα.
• Αποφεύγουµε τα παιχνίδια που έχουν κατασκευαστεί από υλικό που µπορεί να σπάσει σε κοµµάτια µε αιχµηρές άκρες
Για όλες τις ηλικίες
• ∆ιαβάζουµε τις οδηγίες χρήσης και τις προφυλάξεις ασφαλείας πριν δώσουµε τα παιχνίδια στα παιδιά
• Επιλέγουµε παιχνίδια µε την ένδειξη ASTM D-4236, που σηµαίνει ότι έχουν ελεγχθεί ως προς την τοξικότητα
• Ελέγχουµε τα παιχνίδια τακτικά ως προς το αν έχουν σπάσει, ή έχουν φθαρεί υπερβολικά και έτσι παρουσιάζουν κάποιο κίνδυνο.
• Ζητούµε από τα παιδιά να φορούν κράνη όταν οδηγούν ποδήλατο, ή όταν κάνουν πατίνια.
• Μαθαίνουµε τα παιδιά να µαζεύουν τα παιχνίδια τους όταν δεν τα χρησιµοποιούν για να µην πέσουν, είτε εκείνα, είτε κάποιος άλλος.
• ∆εν επιτρέπουµε ποτέ στα µικρά παιδιά να παίζουν µε βεγγαλικά.
Outdoor kindergarten
[vsw id=”gxe8ZBsMT2E” source=”youtube” width=”425″ height=”344″ autoplay=”no”]
The Robot Game
[vsw id=”AUtJ517O45o” source=”youtube” width=”425″ height=”344″ autoplay=”no”]
Scrapstore Playpods in Action
[vsw id=”nqi1KyJJeKg” source=”youtube” width=”425″ height=”344″ autoplay=”no”]
Norwegian Kindergarten
[vsw id=”d8bqISOTsCE” source=”youtube” width=”425″ height=”344″ autoplay=”no”]
How to Organize Your Classroom
[vsw id=”nqi1KyJJeKg” source=”youtube” width=”425″ height=”344″ autoplay=”no”]
Loose parts
[vsw id=”LLUkYNAxKb0″ source=”youtube” width=”425″ height=”344″ autoplay=”no”]
* Το υλικό προέρχεται από το εγχειρίδιο προαγωγής του παιχνιδιού για γονείς. Πρόγραµµα “Η ∆ύναµη του παιχνιδιού”.Το εγχειρίδιο αυτό δηµιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράµµατος “Η δύναµη του παιχνιδιού”, που πραγµατοποιήθηκε µε δωρεά του Ιδρύµατος Στάυρος Νιάρχος.
http://www.eefs.eu/paizontas/MANUAL-%CE%93%CE%9F%CE%9D%CE%95%CE%99%CE%A3.pdf
Αναφορά:
Καλπογιάννη, E., Φύσσας, K., Αβδελίδου, E. (2015) Εγχειρίδιο προαγωγής του παιχνιδιού για γονείς. Πρόγραµµα “Η ∆ύναµη του παιχνιδιού”. www.paizontas.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους και επαφή με τη φύση
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Barresi, J. (2014) Early Childhood/Family Education Programs Oklahoma State Department of Education State Superintendent of Public Instruction Bretz.
Grecelius H.(1972). Children at Play. Rochester Vermont: Park Street Press. Bundy, A.C.,
Naughton, G. et. al. (2011) The sydney playground project: popping the bubblewrap – unleashing the power of play: a cluster randomized controlled trial of a primary school playground-based intervention aiming to increase children’s physical activity and social skills. BMC Public Health, 11: 680
Γεωργιάδου, Α. (2007). Πτυχιακή εργασία µε θέµα: ΠΑΙ∆Ι ΠΑΙΧΝΙ∆Ι ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Θεσσαλονίκη: Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Θεσσαλονίκης Σχολές Επαγγελµάτων Υγείας και Πρόνοιας Τµήµα Φυσικοθεραπείας
Free Play in Early Childhood.(2014). UK: Play England, National Children’s Bureau.
Frost, J., Wortham, S, Reifel, S. (2012). Play and Child Development. U.S.A.: Pearson.
Grnjaviciene, N. (1989), Predmetno-igrocaja streda kak odno iz uslovii razzvitja sjuzetno-rolevoi igry doskolnikov (Objectplay environment as one of the conditions in the formation of the role play at preschool age, Unpublished doctoral dissertation), Moskow: NII doshkol’nogo vospitanja.
Helestine, P. & Holborn, J. (1987). Playgrounds. London: Mitchell. McDonald, A. (2014).Early education and creative . In http://www.notimeforflashcards.com/play.
Meire, J. (2007). Qualitative research on children;s play: a review of recent litterature. In Several Perspectives in children’s play. Scientific reflections for practitioners, (Jambor, T. & Van Gils, J. eds.) (pp. 29-77). Belgium, The Netherlands, U.S.A., England: Garant.
Μποτσόγλου, Κ. (2001). Η παιδαγωγική ποιότητα των υπαίθριων χώρων παιχνιδιού (Αυγητίδου, Σ. (επιµ.). (σελ.365-390) . Αθήνα: Τυπωθήτω.
Nicholson, S. (1971). “How NOT to cheat your children: the theory of loose parts”. Landscape Architecture, October, 30-34. Ragen, J. (2015). An innovative program for promoting active, creative and social play at school. The Sydney Playground Project. Australia: University of Sydney.
Santer, J., Griffiths, C., Goodall, D. (2007). Free Play in Early Childhood. UK: Play England, National Children’s Bureau. Shackell, A. Butler, N., Doyle, P. & Bal, D. (2014) Design for Play: A guide to creating successful play spaces. Play England.
Tovey, H. (2007). Playing outdoors. Spaces and Places. Risk and Challenge. London: Open University Press.
Tragedon, A. (2007). Planning the playground. Hut building in grade 1 and 2. (Jambor, T. & Van Gils, J. eds.) (pp. 179-191). In Child Initiated Play and Learning. Planning for possibilities in the early years. Woods, A. (ed.). Belgium, The Netherlands, U.S.A., England: Garant.
Ugaste, A. (2007).The cultural-historical approach to play in the kindergarten context. Scientific reflections for practitioners,In Several Perspectives in children’s play. Scientific reflections for practitioners, (Jambor, T. & Van Gils, J. eds.) (pp. 105-118). Belgium, The Netherlands, U.S.A., England: Garant.
Woods, A., Hall, V. (2013).Exploiting outdoor possibilities for all children. In Child Initiated Play and Learning. Planning for possibilities in the early years. Woods, A. (ed.). (p.50-67). New York: Routledge.
Yawkey, T.D.,Evenson, L, (1977). Planning for playing in programs for young children. Child care quarterly, 6(4), 259-268.
