Περίληψη ομιλίας-συζήτησης του Γιώργου Ρίζου, δρ ψυχολογίας Παν/μίου Στρασβούργου, εκπροσώπου της Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας, που οργάνωσε ο Δ.Ο.Π.Α.Π. (Δημοτικός Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού, & Περιβάλλοντος του Δήμου Παπάγου-Χολαργού στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, Αγαμέμνονος 4 στο Χολαργό, τη Δευτέρα 30-1-2012
(Δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημ. του Δήμου Παπάγου-Χολαργού «30 μέρες» στις 3/2/12)
_________________
Στην κοινωνίας μας, στην οποία έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση, (φυσικά όχι για όλους στον ίδιο βαθμό), όλα τα μέλη της τα οποία θέλουν να προφυλαχθούν από τις πολύ τοξικές ψυχολογικές συνέπειες αυτής, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν καλά ορισμένες πραγματικότητες, ορισμένα δεδομένα. Πραγματικότητες και δεδομένα τα οποία, στο βαθμό που τα δεχτούμε (συνειδητοποιήσουμε) καλά μέσα μας, θα μας εξασφαλίσουν την καλύτερη προφύλαξη, αντιμετώπιση και διαχείριση αυτής της κρίσης ώστε, βγαίνοντας κάποια στιγμή απ’ αυτή όταν ολοκληρώσει τον κύκλο της (κατά το …«κρίση είναι, θα περάσει…»), να βρεθούμε στην κατηγορία αυτών οι οποίοι θα συνεχίσουν τη ζωή τους ανανεωμένοι και πιο δυνατοί και με τις λιγότερες δυνατόν απώλειες και λάθη που έγιναν σ’ αυτή την περίοδο, σε όλα τα επίπεδα και εκφράσεις της ζωής τους.
Το κύριο δεδομένο που θα πρέπει να συνειδητοποιηθεί είναι ότι, αυτό καθ’ αυτό το γεγονός της κρίσης που μας προκαλεί περισσότερο ή λιγότερο έντονες τοξικές ψυχικές αντιδράσεις, αναφέρεται στην εξωτερική (ποσοτική) ζωή μας.
(Σημ. Ο προαναφερόμενος στον υπότιτλο επιστημονικός φορέας, ο οποίος έχει διαμορφώσει και εκφράζει στην Ελλάδα το παγκόσμιο ρεύμα της φιλοσοφικής ψυχολογίας το οποίο δρα μέσα στα πλαίσια της εφαρμοσμένης ψυχολογίας και συμβουλευτικής, έχει διαμορφώσει κάποιες βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο και τη ζωή του, τις οποίες επεξεργάζεται στις ομάδες αυτογνωσίας που κάνει. Μία από αυτές τις αρχές μας λέει ότι «ο άνθρωπος ζει ταυτόχρονα μια «διπλή ζωή, μία εξωτερική και μία εσωτερική. Η ουσιαστική ζωή του ανθρώπου είναι η εσωτερική (ή ποιοτική). Η εξωτερική οφείλει να υπηρετεί και να προάγει την εσωτερική». (Η εξωτερική ζωή δηλαδή εδώ, δεν αποτελεί, δεν πρέπει να αποτελεί, αυτοσκοπό στη ζωή μας αλλά μέσο ανάπτυξης και προαγωγής της εσωτερικής και ουσιαστικής ζωής του…)
Εφ΄ όσον όμως τελικά η ζωή μας, στην πράξη, εστιάζεται τελικά και κατά κύριο λόγο στην εξωτερική (ποσοτική) αντί στην εσωτερική και ουσιαστική μας (ποιοτική) ζωή, θα πρέπει να εντοπιστεί σε ποια περίπτωση από τις παρακάτω ανήκω πραγματικά στα πλαίσια αυτής της κρίσης.
α΄ περίπτωση: Η εν λόγω κρίση αναφέρεται πράγματι σε ορισμένα εξωτερικά συγκεκριμένα και υπαρκτά προβλήματα της ατομικής και κοινωνικής μου ζωής. Αναφέρεται με άλλα λόγια στην εξωτερική μου ζωή. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να αναφέρονται, σ’ ένα α΄ βαθμό, σε μια μικρή ή μεγάλη συρρίκνωση των καταναλωτικών μου συνηθειών. Σ΄ ένα β΄ βαθμό, μπορεί να αναφέρονται σε μια μικρή ή μεγάλη δυσκολία ικανοποίησης πάσης φύσεως οικονομικών δεσμεύσεων και υποχρεώσεών μου. Και, τέλος, σ΄ ένα γ΄ βαθμό, μπορεί να αναφέρονται στην αιφνίδια αλλαγή των συνθηκών της ζωής μου, συνθηκών που θεωρούνται κοινωνικά αυτονόητες και θεμελιώδεις ανάγκες επιβίωσης, όπως π.χ. το να έχω εξασφαλίσει για μένα και την οικογένειά μου ένα πιάτο φαΐ την ημέρα και μια στέγη.
β΄ περίπτωση: Τα παραπάνω προβλήματα, και στα τρία επίπεδα (βαθμούς), μπορεί να βιώνονται, προκαλώντας ανάλογα περισσότερο ή λιγότερο έντονες τοξικές και ψυχοφθόρες αντιδράσεις στη ψυχή μου, σ’ ένα υποθετικό επίπεδο, δηλαδή θεωρητικά. Με μια δηλαδή προοπτική ότι αργά-γρήγορα θα «αγγίξουν» κι εμένα…
Οι παραπάνω διεργασίες (συνειδητοποιήσεις), στο βαθμό που γίνουν σωστά, θα μου επιτρέψουν ανάλογα να αντιμετωπίσω το πρόβλημα αυτό πιο ελεύθερα, πιο αποτελεσματικά και τελικά πιο ρεαλιστικά, απαλλαγμένος δηλαδή από τις νοσηρές ψυχικές αντιδράσεις που προκαλούν τα βιώματα τόσο της α΄ όσο και της β΄ περίπτωσης (άγχος, ανασφάλεια, φοβίες και διάφορα άλλα πάθη , υπερβολές και διαστρεβλωτικές της πραγματικότητας καταστάσεις).
Σ’ αυτή τη συνειδητή προσπάθεια αντιμετώπισης των τοξικών νοσογόνων συνεπειών της κρίσης, όπως αυτή οράται παραπάνω, θα βοηθήσει αποτελεσματικά και ο εντοπισμός των αιτίων που μας οδήγησαν σ’ αυτή. Με την παραπάνω πρόταση, γίνεται φανερό ότι η εν λόγω οικονομική κρίση εκτιμάται από την παρούσα άποψη ως σύμπτωμα μιας νοσογόνου κατάστασης.
Αυτή καθ’ αυτή η νοσογόνος κατάσταση, το αίτιο δηλαδή, σύμφωνα πάντα με την ημετέρα άποψη, στοιχειοθετείται από τον εγωκεντρικό τρόπο με τον οποίο ζούσαμε τις τελευταίες δεκαετίες στην εξωτερική μας ζωή (σχέση με τους άλλους). Έναν τρόπο με τον οποίο ζούσαμε την κοινωνική μας ζωή αποβλέποντας κατά βάθος στο τι μπορώ να πάρω από τους άλλους αντί του τι μπορώ να δώσω στον άλλον που έχει ανάγκη. (Στη θέση του «άλλου» μπορεί εδώ να είναι ένα πρόσωπο, μια ομάδα ή κατηγορία ανθρώπων ή ακόμα και ολόκληρο το κράτος ή η ελληνική κοινωνία…)
Και αυτό όμως το αίτιο, το οποίο αναφέρεται, σύμφωνα πάντα με την ημετέρα άποψη, στην εξωτερική ζωή του ανθρώπου, δεν αποτελεί το βαθύτερο αίτιο αυτής νοσηρής κατάστασης του ανθρώπου. Αυτό βρίσκεται ακριβώς στο μεγάλο άνοιγμα που υπάρχει μεταξύ των δύο εκφράσεων της ζωής του ανθρώπου, της εξωτερικής και της εσωτερικής. Αυτή (η δεύτερη) θεωρείται, όπως αναφέρεται και στην αρχή αυτού του σημειώματος., η κύρια, η ουσιαστική, η ποιοτική ζωή του ανθρώπου στην οποία θα πρέπει, σύμφωνα με τη φύση του, να εστιάζει κατά κύριο λόγο τις προσπάθειες για συνεχή βελτίωση στη ζωή του ο άνθρωπος. Σ’ αυτό το θεμελιώδες αίτιο* οφείλεται το αναπόφευκτο λανθασμένο ζήσιμο του ανθρώπου στην εξωτερική του ζωή, με την εγωκεντρική του έκφραση και νοοτροπία που έχει δημιουργήσει.. Μία νοοτροπία εγωκεντρική, καταναλωτική, ηδονοθηρική και αδιάφορη στον πόνο και τα προβλήματα του άλλου η οποία, σαν την πανούκλα, ξαπλώνεται και διαμορφώνει σιγά-σιγά, χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει, όχι φυσικά μόνο τη δική μας αλλά όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο. Μία νοοτροπία για τη δημιουργία της οποίας ευθυνόμαστε όλο μας (ποιος περισσότερο και ποιος λιγότερο είναι δευτερεύον) αφού δεχτήκαμε να υποκαταστήσουμε με αυτήν, μια άλλη νοοτροπία και τρόπο ζωής που είχαν οι πατεράδες μας, οι παππούδες μας και οι προπαππούδες μας. Μια νοοτροπία και έναν τρόπο ζωής διαμορφωμένο από κάποιους παραδοσιακούς ηθικούς κανόνες και αξίες που εξασφάλιζαν, αν μη τι άλλο, εκτός από τα αναγκαία και βασικά μέσα επιβίωσης, και μια αρμονική κοινωνική ζωή. Μια ζωή στην οποία, κατά κανόνα, δεν υπερτερούσε το εγώ και το μου, αλλά το εμείς και το μας. Και μια τέτοια σε γενικές γραμμές κοινωνική (εξωτερική) ζωή, δεν μπορεί παρά να αποτελεί έκφραση, καθρέφτισμα μια ανάλογης ποιοτικά εσωτερικής ζωής.
Αν θέλαμε να συνοψίσουμε σε μια πρόταση αυτό το σημείωμα-περίληψη της προαναφερόμενης ομότιτλης διάλεξης, θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής:
Ορώντας με την παραπάνω θέαση το θέμα της οικονομικής κρίσης που εμφανίστηκε και αντιμετωπίζει σήμερα η κοινωνία μας, κρίση η οποία, προφανώς, δεν εμφανίστηκε ως …κατάρα ή εκ του μηδενός και «τυχαία» στην κοινωνία μας, (την οποία μπορούμε να τη δούμε ως τον «αδύνατο κρίκο» μιας αλυσίδας που νοσεί ολόκληρη και την οποία, αργά-γρήγορα είναι βέβαιο ότι θα την ακολουθήσουν αναπόφευκτα, υπακούοντας στους πανίσχυρους νόμους της Παγκοσμιοποίησης, και άλλες κοινωνίες-«κρίκοι» με την ίδια νοοτροπία). Θα μπορούσαμε λοιπόν να δούμε αυτή την κρίση όχι μόνο ως ένα δεινό, για κάποιους περισσότερο και για κάποιους λιγότερο επώδυνο, το οποίο αναφέρεται στην εξωτερική μας ζωή αλλά, παράλληλα, και ως ένα…δώρο, μια ευκαιρία για αλλαγή αυτής της νοσηρής νοοτροπίας της κοινωνίας μας. Μιας νοοτροπίας η οποία φθείρει και καταστρέφει αδιόρατα και, το χειρότερο, καταστρέφει…ευχάριστα πρώτα τον εσωτερικό (ποιοτικό ή πνευματικό) άνθρωπο, τον «δημιουργό» αυτής νοοτροπίας και, στη συνέχεια, καταστρέφει και τον κοινωνικό ιστό των κοινωνιών του, την εξωτερική του δηλαδή ζωή την οποία ζει παράλληλα με την εσωτερική (ή ατομική).
__________________
Περισσότερες πληροφορίες για τον φορέα που εκφράζει αυτές τις απόψεις καθώς και τις δραστηριότητές του, μπορεί κανείς να βρει στην ιστοσελίδα της εταιρείας: www.psychophil.gr, ή να επικοινωνήσει ηλεκτρονικά στο email: info@psychophil.gr καθώς και στο τηλέφωνο: 210-6544025 (βραδινές ώρες)
