Από την Αρετή Γκατζέλια, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας, Κοινωνιολόγο
Η υπνοθεραπεία είναι ίσως η πιο παλιά μορφή ψυχοθεραπείας. Η ιστορία της ύπνωσης, χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι αρχαίοι Έλληνες προκαλούσαν υπνωτικά φαινόμενα κατά την διάρκεια των τελετών τους με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτές που λάμβαναν χώρα στα μαντεία. Ακόμη, υπήρχαν θεραπευτικοί ναοί στην Ελλάδα (π. χ. της Επιδαύρου), όπου η ύπνωση εφαρμοζόταν και ήταν πολύ δημοφιλής την εποχή εκείνη. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και στην αρχαία Αίγυπτο. Ορισμένες μέθοδοι ύπνωσης χρησιμοποιήθηκαν από τους μάγους γιατρούς και τους ιερείς και τα αποτελέσματα τους χαρακτηρίστηκαν ως φαινόμενα ή θαύματα που προέρχονταν από τους θεούς. Τι είναι όμως σήμερα η ύπνωση και πως μπορεί να βοηθήσει θεραπευτικά;
Ο Franz Anton Mesmer ασκούσε το επάγγελμα του γιατρού και παράλληλα προσπαθούσε να αναπτύξει μια καινούργια θεραπεία που θα είχε σαν βάση τους μαγνήτες και το μαγνητισμό. Κατόπιν πειραμάτων δοκίμασε για πρώτη φορά τη μαγνητική του θεραπεία σε ασθενείς του που υπέφεραν από υστερία. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Οι θεραπείες του γίνονταν φανερά και υποστήριζε ανοιχτά τις θεωρίες του, τις οποίες καλούσε το επιστημονικό κατεστημένο να εξετάσει. Ωστόσο αποδείχθηκε πως οι θεωρίες του ήταν λανθασμένες παρόλο που οι θεραπείες που εφάρμοζε είχαν θετικά αποτελέσματα. Ο Mesmer θεωρείται, ακόμη και σήμερα, από τους επιστημονικούς κύκλους απατεώνας.
Ένας από τους πρωτεργάτες της ύπνωσης, ο οποίος αντιλήφθηκε την σημασία της υποβολής είναι ο James Braid (1785-1860). Επηρεασμένος από τον μεσμεριστή Charles Lafontaine πραγματοποίησε δικά του πειράματα. Κατέληξε, λοιπόν, στο συμπέρασμα πως τα φαινόμενα του μεσμερισμού είναι γνήσια, αλλά παράγονται από μία ιδιόμορφη κατάσταση του νευρικού συστήματος, η οποία προκαλείται μέσω της απόσπασης και έντονης προσήλωσης της προσοχής του ατόμου και όχι από το μαγνητικό ρευστό όπως υποστήριζε ο Mesmer. Υποστήριξε, λοιπόν, πως η ύπνωση είναι μια ψυχολογική κατάσταση, αποτέλεσμα των υποβολών.
Την δεκαετία του 1940 εμφανίστηκε ένας υπνοθεραπευτής ο οποίος έφερε πραγματική επανάσταση στον τρόπο που χρησιμοποιούταν η ύπνωση στη θεραπεία, αλλά και στις ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις γενικά καθώς και στην αντίληψη σχετικά με τη φύση του ασυνείδητου νου, του περιεχομένου του και των δυνατοτήτων του. Ο υπνοθεραπευτής αυτός ήταν ο Milton Erickson που χαρακτηρίστηκε ως ο πιο σπουδαίος υπνοθεραπευτής όλων των εποχών. Ο Erickson ανέπτυξε τεχνικές οι οποίες ήταν μερικές φορές απίστευτα αποτελεσματικές και σύντομες, σε σύγκριση με τις άλλες ψυχοθεραπευτικές τεχνικές εκείνης της εποχής.
Η Κλινική Ύπνωση αποτελεί ένα είδος σύγχρονης θεραπευτικής μεθόδου ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιείται από πολλούς ειδικούς θεραπευτές μέσω της οποίας γίνεται προσπάθεια αποσύνδεσης του συνειδητού από το ασυνείδητο. Ο εγκέφαλός μας δεν έχει την δυνατότητα να ξεχωρίζει το πραγματικό από το φανταστικό, γι’ αυτό το λόγο μπορούν να πραγματοποιηθούν αλλαγές όταν το υποσυνείδητο έρθει στη επιφάνεια. Η κατάσταση της ύπνωσης δεν είναι ένα φαινόμενο που κάποιος άνθρωπος μπορεί να προκαλέσει ή να επιβάλλει σε κάποιον άλλο, αλλά μια έμφυτη ικανότητα που κατέχει κάθε άνθρωπος και που μπορεί να χρησιμοποιήσει, συνήθως με την καθοδήγηση και τη βοήθεια κάποιου εκπαιδευμένου θεραπευτή, αλλά και μόνος του αν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα, όπως στην περίπτωση της αυτοΰπνωσης. Όταν το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση ύπνωσης του παρέχεται πρόσβαση στις εσωτερικές πηγές γνώσης και δύναμης και του δίνεται η δυνατότητα να τις χρησιμοποιήσει έτσι ώστε να αλλάξει κατά βούληση, βαθιές και άγνωστες πτυχές του εαυτού του, που μπορεί να επηρεάζουν τα συναισθήματά του, τη συμπεριφορά του και τις πράξεις του στην καθημερινή πραγματικότητα.
Αυτό που θα έπρεπε να γνωρίζουμε είναι πως η ύπνωση δεν σχετίζεται καθόλου με την κατάσταση του ύπνου. Πρόκειται για μια κατάσταση εσωτερικής εγρήγορσης κατά την οποία η συνειδητότητα του ατόμου είναι στραμμένη προς τους εσωτερικούς του κόσμους, τους οποίους η καθημερινή συνειδητότητα συνήθως δεν αντιλαμβάνεται καθόλου. Ωστόσο, μπορεί η προσοχή να επικεντρώνεται στους εσωτερικούς κόσμους όμως παρουσιάζεται σημαντική όξυνση των πέντε αισθήσεων.
Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Ψυχολογικό Σύλλογο – Τομέας 30 Ψυχολογική Ύπνωση (American Psychological Association – Division 30 Psychological Hypnosis): Η ύπνωση είναι μια διαδικασία κατά τη διάρκεια της οποίας ένας επαγγελματίας της υγείας ή ένας ερευνητής προτείνει σε έναν πελάτη ή ασθενή να βιώσει αλλαγές στις αισθήσεις, στην αντίληψη, στη σκέψη ή στη συμπεριφορά του. Το πλαίσιο της ύπνωσης καθορίζεται σε γενικές γραμμές από μια εισαγωγική διαδικασία. Ακόμη, δίνονται συχνά οδηγίες στο άτομο να φανταστεί ή να σκεφτεί κάποιες ευχάριστες εμπειρίες. Κάποιοι περιγράφουν την εμπειρία τους ως μια διαφορετική κατάσταση της συνείδησης. Άλλοι ως ένα φυσιολογικό στάδιο εστιασμένης προσοχής, κατά το οποίο αισθάνονται πολύ ήρεμοι και χαλαρωμένοι. Άσχετα με τον τρόπο και το βαθμό στον οποίο ανταποκρίνονται, οι περισσότεροι βρίσκουν την εμπειρία πολύ ευχάριστη.
Η ύπνωση έχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση του πόνου, της κατάθλιψης, του άγχους, της ψυχολογικής πίεσης, των διαταραχών έξης και πολλών άλλων ψυχολογικών και ιατρικών προβλημάτων. Ωστόσο, μπορεί να μην είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση όλων των ψυχολογικών προβλημάτων ή για όλα τα άτομα. Ακόμη, Η μέθοδος αυτή ενδείκνυται για αρκετές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας (π. χ. ψυχοσωματικά προβλήματα, ειδικές φοβίες) και τα αποτελέσματά της εμφανίζονται σε βάθος χρόνου. Το σημαντικότερο που είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε είναι πως δεν είναι ανάγκη να καταβάλουμε καμία προσπάθεια για να μπούμε σε ύπνωση. Όλοι μας έχουμε αυτή την δυνατότητα, και θα έπρεπε να πετάξουμε από πάνω μας τις προκαταλήψεις και να δοκιμάσουμε την μέθοδο αυτή έστω σαν μία βιωματική εμπειρία.
Βιβλιογραφία:
Hawkins, Peter J., (Επιστημονική Θεώρηση, Νικήτας Ε. Πολεμικός & Ιωάννης Ν. Νέστορος) (2000). Εισαγωγή στην Κλινική Ύπνωση. Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα.
