Από τη Μένη Κουτσοσίμου, Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής, Υπεύθυνη Αξιολόγησης Προσωπικού, Επιστημονικό Συνεργάτη Ε.Π.Α.Ψ.Υ.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μία βιωματική αίσθηση του νοήματος της λέξης «Ψυχή». Έχετε προσπαθήσει ποτέ να την περιγράψετε;
Λέξεις μου έρχονται στο νου… είναι ο πραγματικός εαυτός μας, οι αξίες μας ή μήπως είναι το κομμάτι μας που γνωρίζει; Η ψυχή μου το ξέρει…ο πιο οικείος τρόπος για να τη γνωρίσει κανείς, δεν μας έχει ακόμη αποκαλυφθεί. Το βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται για την προσωπικότητά μας. Τα νοήματα της ψυχής εκφράζουν την επιθυμία να είσαι και να αγαπάς, ποια είναι η ουσία και γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι. Η προσωπικότητα από την άλλη, εκδηλώνεται στον έλεγχο της εικόνας μας, την επιτυχία, την επίτευξη προσωπικών στόχων.
Κυριευθήκατε ποτέ από την επιθυμία να απομακρύνετε το ένα από το άλλο; Το μεγάλο Ναι και το μεγάλο Όχι… αν μπορούσε μόνο η σχέση των δύο να μας αποκαλυφθεί… το ανήκουστο του καθενός να μπορούσε μόνο να αποκαλυφθεί… Αν η ψυχή μου κοιμόταν… θα μπορούσε στο όνειρό της να της κλέψω τα μυστικά; Μίλησε άφοβα.
Φτιάξε έναν κατάλογο των γνωρισμάτων της. Λέξεις που μιλούν γι’ αυτή και στη σιωπή της, προσπαθώντας να την περιγράψω, διαλέγω λέξεις-κλειδιά: ατίθαση, θηρίο, αγριεμένη, ακούραστη, απόμακρη, ζεστή.
Ντύσε τη φωνή σου με εικόνα…αβίαστα κουμπώνουν οι λέξεις μέσα μου: παλίρροια, κλεψύδρα, φάρος, θάλασσα.
Κλείσε τα μάτια και θυμήσου. Ξετύλιξε την πρώτη ανάμνηση που σου έρχεται στο μυαλό. Φαντάσου ότι στέκεσαι έξω από την ανάμνησή σου και κοιτάζεις τον εαυτό σου. Πώς φαίνεσαι στα μάτια σου; Πώς νιώθεις; Τι γνωρίζεις; Αυτό το συναίσθημα σου είναι οικείο; Αν μπορούσες να ξαναβγείς από την εικόνα αυτή, διακυβεύονταν για σένα κάτι τότε; Μήπως οι εικόνες και η πραγματικότητά σου δεν ταίριαζαν στην ανάμνησή σου; Μη φοβηθείς που οι αντιφάσεις σου αυξάνονται… οι επιλογές σου έχουν πολλαπλασιαστεί, οι γνώσεις και οι δεξιότητες έχουν αυξηθεί, αλλά η ενάργεια σου διαφεύγει όλο και περισσότερο… Τώρα χρειάζεται να μάθεις να είσαι ειλικρινής.
Αν η ψυχή της σου ψιθύριζε τώρα, τη ρώτησα, τι θα έλεγε; «Αρκετά πια. Αρκετά. Σταμάτα επιτέλους. Ως εδώ»… γιατί χτυπήθηκε στη διαδρομή της… πληγώθηκε… επέλεξε να μείνει μόνη… «Είπα στην ψυχή μου, ησύχασε και περίμενε χωρίς ελπίδα. Γιατί η ελπίδα θα ήταν γι’ αυτό που δεν θα ‘πρεπε… περίμενε χωρίς αγάπη. Γιατί η αγάπη θα ήταν γι’ αυτό που δεν θα ‘πρεπε… υπάρχει ακόμα πίστη. Αλλά η πίστη κι η αγάπη κι η ελπίδα υπάρχουν όλες στην αναμονή. Περίμενε χωρίς σκέψη, γιατί δεν είσαι έτοιμη για σκέψη: Έτσι το σκοτάδι θα είναι το φως, και η ακινησία ο χορός…» (Eliot, East Coker, 2002). Αν τελικά η ομιλία είναι το όχημα, εν αγνοία της, ενός ασυνείδητου νοήματος, η σιωπή της ψυχής είναι διφορούμενη… έχει μέσα της το κρυμμένο (παρασιώπηση) και το μη δυνάμενο να ακουστεί και ανήκουστο του καθενός… γιατί φοβάται να παραδοθεί; Γιατί την προστατεύουμε χωρίς η ίδια να μας το ζητήσει; Τόσα γιατί θωρακίζουν τις σκέψεις μου… δυναμώνουν τις εικόνες μου… προκαλούν τις αισθήσεις μου… ελευθερώνουν τις επιλογές μου. Πού να ‘σαι τώρα άλλε μου εαυτέ; Ψυχή μου… σ’ ευχαριστώ που με αφήνεις να σε νιώθω… να σε αγγίζω…
Αντέχουμε αλήθεια τις ουσιώδεις επιλογές; Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε την ψυχή μας να ψιθυρίζει την αλήθεια, αλλά δηλώνουμε αδυναμία να την αφουγκραστούμε και να την ακολουθήσουμε… ίσως ακόμη να μπαίνουμε σε μία περιοχή όπου έχουμε πολλά να μάθουμε… οι σχέσεις επιλογής είναι εύθραυστες… οι ψευδαισθήσεις επιλογής μας αποσυντονίζουν πλήρως. Όπως είπε και ο Έλιοτ: «Προκειμένου να φτάσεις σ’ αυτό που δεν είσαι, πρέπει να περάσεις από το δρόμο που δεν είσαι, και όπου εκείνο που δεν γνωρίζεις είναι το μοναδικό πράγμα που γνωρίζεις». Δεν μπορεί όμως ο κάθε άνεμος να σε βγάλει από το αγκυροβόλι σου… ή μήπως τελικά μπορεί;
