Παράγοντες επικινδυνότητας για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό/ θυματοποίηση

Χρόνος ανάγνωσης 3 ΄

Προβλεπτικοί παράγοντες για την διαδικτυακή επιθετικότητα
Προβλεπτικοί παράγοντες για την διαδικτυακή επιθετικότητα

Απο την Εύη Αβδελίδου, Σχολική Ψυχολόγο

Μία σύγκριση μεταξύ του θύτη στο σχολείο και του θύτη μέσω διαδικτύου αποκαλύπτει μια θετική σχέση μεταξύ της επιθετικής συμπεριφοράς στα δύο πλαίσια αλληλεπίδρασης και υπογραμμίζει καταφανείς ομοιότητες στους προβλεπτικούς παράγοντες των δυο μορφών συμπεριφορών (Katzer, Fetchenhauer & Belschak, 2009). Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρατήρηση των προαναφερθέντων ερευνητών, ότι η προβλεπτική ισχύς αυτών των παραγόντων είναι πιο ισχυρή όταν ένας έφηβος είναι ταυτόχρονα θύτης και θύμα εντός και εκτός διαδικτύου. Μάλιστα, αυτό και μόνο φαίνεται, πως μπορεί να αποτελέσει παράγοντα επικινδυνότητας. Ενδείκνυται, συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, να εξεταστούν ορισμένοι παράγοντες που φαίνεται να προβλέπουν τον παραδοσιακό εκφοβισμό και να μεταφερθούν στη μελέτη του διαδικτυακού εκφοβισμού (Li, 2007).

Σε ό,τι αφορά τον παραδοσιακό εκφοβισμό, διάφοροι παράγοντες έχουν προσδιοριστεί με σταθερότητα ως προβλεπτικοί για τον εκφοβισμό στην αυλή. Περιλαμβάνουν ατομικά χαρακτηριστικά, χαρακτηριστικά των συνομηλίκων, επιρροές της οικογένειας και άλλους προβλεπτικούς παράγοντες πλαισίου, όπως η τάξη ή η παιδική χαρά. (Espelage & Swearer, 2004, όπως αναφέρει ο Law, 2009). Δυστυχώς, τα στοιχεία για τον τρόπο σύνδεσης αυτών των παραγόντων με τη διαδικτυακή επιθετικότητα είναι προς το παρόν ελάχιστα, ενώ μόνο τα δύο τελευταία χρόνια παρατηρείται επικέντρωση των σχετικών ερευνών σε αυτό το πεδίο.

Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, θα μπορούσε να γίνει ταξινόμηση των προβλεπτικών παραγόντων σε ατομικούς και πλαισίου, με τη διαμόρφωση κάποιων επιμέρους κατηγοριών, η οποία φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Ταξινόμηση προβλεπτικών παραγόντων για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό/θυματοποίηση

Ατομικοί Παράγοντες
Δημογραφικοί

  • Ηλικία
  • Φύλο
  • Διαφορετικότητα ως προς την εθνική καταγωγή

Βιολογικοί

  • Υποφλοιώδεις βλάβες
  • Βλάβες Κ.Ν.Σ.
  • Επιληψία
  • Χρόνιες ασθένειες
  • Επιπλοκές κατά τον τοκετό

Χαρακτηριστικά Προσωπικότητας/Ψυχοπαθολογία

  • Άγχος για κοινωνικές επαφές
  • Παρανοϊκή ετοιμότητα
  • Χρήση ουσιών
  • Συναισθηματική δυσφορία
  • Κατάθλιψη- Θλίψη
  • Αυτοκτονικός ιδεασμός
  • Πρόκληση βλάβης στον εαυτό
  • Απομόνωση
  • Διάσπαση προσοχής
  • Αδυναμία ελέγχου παρόρμησης
  • Χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης-έλλειψη σεβασμού προς τον άλλο/αυτοσεβασμού
  • Ψυχοσωματικά συμπτώματα
  • Ψυχωτισμός
  • «Σκοτεινή Τριάδα»: Ψυχοπαθητικότητα-Ναρκισσισμός-Μακιαβελισμός
  • Αντιλήψεις ακαδημαϊκής επιτυχίας, Μαθησιακές δυσκολίες, χαμηλή νοημοσύνη
  • Προβλήματα συμπεριφοράς: (εμπλοκή σε παραδοσιακό εκφοβισμό

/θυματοποίηση, προδιάθεση για ανταπόκριση με θυμό στα ερεθίσματα, θυμός, εδραιωμένα γνωστικά σχήματα σχετικά με την δικαιολόγηση της βίας, σεξουαλική επιθετικότητα)

  • Περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες
  • Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Κυκλική Εναλλαγή ρόλων θύματος/θύτη
Χρήση διαδικτύου

  • Εμπλοκή σε επικίνδυνες συμπεριφορές (στο διαδίκτυο επίσκεψη σε πορνογραφικά sites)
  • Σκοπός χρήσης του διαδικτύου (από έρευνα αναφέρονται 1η η ψυχαγωγία και 2η η επικοινωνία)
  • Προτίμηση στη χρήση εφαρμογής «ανταλλαγή άμεσων μηνυμάτων»
  •  5a model: availability, accessibility, anonymity, affordability, aloneness
  • Εξάρτηση από διαδίκτυο
  • Έκθεση στη βία (πιθανή σύνδεση με MMORPG’S)
Παράγοντες Πλαισίου
Οικογένεια

  • Δυσμενές οικογενειακό κλίμα
  • Ασθενής συναισθηματικός δεσμός με τροφό (ανασφαλής προσκόλληση)
  • Υπερπροστασία γονιών
  • Συγκρουσιακές σχέσεις
  • Χαμηλά επίπεδα επίβλεψης από τροφό
  • Ασαφή όρια
  • Σκληρή πειθαρχία
  • Σωματική τιμωρία
  • Σεξουαλική κακοποίηση
  • Παραβατικότητα γονέων
  • Κατάχρηση αλκοόλ από γονείς
  • Δυσάρεστα γεγονότα ζωής στην οικογένεια
  • Μεγάλο μέγεθος οικογένειας

Συνομήλικοι

  • Επικρότηση συμπεριφοράς εκφοβισμού/θυματοποίησης από συνομηλίκους
  • Απόρριψη από συνομηλίκους
  • Συναναστροφή με παραβατικούς εφήβους
  • Μεγάλο μέγεθος ομάδας συνομηλίκων

Σχολείο

  • Κακή οργάνωση
  • Ψυχρό σχολικό κλίμα
  • Ανεπαρκές προσωπικό
  • Περιορισμένος χώρος
  • Σχολείο σε υποβαθμισμένη περιοχή σε μεγάλο αστικό κέντρο

Κοινωνικές Συνθήκες

  •  Δύσκολες οικονομικές συνθήκες
  •  Υπερβολική οικονομική ευμάρεια

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ερωτοαπαντήσεις στο φαινόμενο του κυβερνο-εκφοβισμού (cyberbullying)

Βιβλιογραφία

Katzer, C., Fetchenhauer, D. & Belschak, F. (2009). Cyberbullying: Who are the victims? A comparison of victimization in internet chatrooms and victimization in school. Journal of Media Psychology, 21(1), 25–36.
Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: Research into cyberbullying and cyber victimisation. Australasian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454.
Law, M. (2009). Social responsibility on the internet: A socio-ecological approach to online aggression. Dissertation. The University of British Columbia. Ανακτήθηκε 6 Ιουλίου 2009 από το Διαδίκτυο: https://circle.ubc.ca/dspace/handle/2429/7290