Από την Εύη Αβδελίδου, Σχολική Ψυχολόγο
[i carry your heart in me (i carry it in)]
i carry your heart with me (i carry it in
my heart) i am never without it (anywhere
i go you go, my dear; and whatever is done
by only me is your doing, my darling)
i fear
no fate (for you are my fate, my sweet) i want
no world (for beautiful you are my world, my true)
and it’s you are whatever a moon has always meant
and whatever a sun will always sing is you
here is the deepest secret nobody knows
(here is the root of the root and the bud of the bud
and the sky of the sky of a tree called life; which grows
higher than soul can hope or mind can hide)
and this is the wonder that’s keeping the stars apart
i carry your heart (i carry it in my heart)
E.E. Cummings
H Signe Baumane κατέχει τη δύναμη που μοιράζονται όλοι οι άνθρωποι των οποίων η ψυχική ισορροπία δοκιμάστηκε και δεν έσπασε: τη δύναμη του λόγου που εκφράζεται με τη γλώσσα. Στη δική της περίπτωση, η γλώσσα των εικόνων του κινηματογράφου συνηχεί με τη φωνή της, για να μας διηγηθούν, σε ένα πολυβραβευμένο υβριδικό (animation και clay animation) φιλμ, την ιστορία μίας γυναικείας φιγούρας, ταλαιπωρημένης από τη σχιζοφρένεια (αν θέλουμε οπωσδήποτε να βάλουμε μία ταμπέλα σε ένα μυαλό που έχει χαθεί στις διαδρομές των ίδιων του των πτυχώσεων). Αυτή η φιγούρα αποτελείται από πέντε γυναίκες, διαδεχόμενες η μία την άλλη, σαν τις κούκλες Μπάμπουσκα, με τη σκηνοθέτιδα να στέκεται στην πυρηνική θέση της κοιλιάς τους, μιλώντας για την κοινή τους αλήθεια. Μία αλήθεια που έγινε όχημα για ένα ταξίδι από τα δάση της Λετονίας, τα σπαρμένα με πτώματα κουνελιών, στη Νέα Υόρκη, όπου ζει και εργάζεται σήμερα η σκηνοθέτης. Θέματα όπως η εξουσία, η μητρότητα, η σχέση της νοημοσύνης με τις ψυχικές δυσκολίες, η πολιτική, το στίγμα της ψυχικής ασθένειας, η ποιότητα των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, η αξιοπρέπεια και η ελευθερία επιλογών ζωγραφίζονται με ένα περίγραμμα διαπερατό στα συναισθήματα και στο διάλογο.
Τι γίνεται όταν έχεις δύο καρδιές, με την πρώτη γεμάτη με σκοτάδι να έχει κολλήσει απαιτητικά πάνω στην άλλη και τη δεύτερη να έχει πετρώσει και να είναι πολύ βαριά για να αντέξει; Ενώνεις τις καρδιές και δημιουργείς ένα βράχο για να σε στηρίζει. Έπειτα, βγαίνεις από τον εαυτό σου και κάθεσαι πάνω στο βράχο, για να δεις το μέλλον. Βρίσκεις τις λυτρωτικές αντιστοιχίες της μόρφωσης με την ελευθερία. Μεταβαίνεις από τον ανιμισμό της καρδιάς στο ρεαλισμό του εγκεφάλου σου, που όσο τον μαθαίνεις τόσο λιγότερο τον φοβάσαι.
Μία ταινία που μοιάζει σα να έχει δημιουργηθεί από ένα παιδί, που γιορτάζει την τέχνη των παιδιών. Η τέχνη των παιδιών είναι το παιχνίδι και η σκηνοθέτιδα παίζει με ιδιότυπο τρόπο: Παίζει κρυφτό με τους δύο της εαυτούς, έναν φτιαγμένο από τα πέτρινα ομοιώματα των γυναικών της οικογένειάς της και έναν άλλον φτιαγμένο από το δικό της υλικό, που καθρεφτίζει ξεκάθαρα όλους τους φόβους και τις αγωνίες της. Οι δυο καρδιές χτυπούν η μία αντί για την άλλη και το φιλμ αυτό γίνεται ο μεταβατικός χώρος για να ενωθούν οι διχοτομημένοι ήχοι τους. Οι ήχοι αυτοί είναι άλλοτε φωνές που προστάζουν τον αφανισμό και άλλοτε η δική της εσωτερική φωνή που προτείνει έναν τρίτο δρόμο.
Η θεωρία του πεδίου αντίδρασης (reaction range), που αναφέρεται στη δόμηση της προσωπικότητας (Gottesman, 1963) προτείνει πως η κληρονομικότητα προσδιορίζει μία σειρά από πιθανά αποτελέσματα, αλλά το περιβάλλον καθορίζει τελικά το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Η Signe Baumane είναι μία ενσάρκωση της θεωρίας αυτής, δαμάζοντας την κληρονομικότητα και, όπως οι αληθινά ευφυείς άνθρωποι, επιλέγοντας το περιβάλλον που της ταιριάζει και αλληλεπιδρώντας μαζί του, δείχνοντας ότι κάθε θεωρία υπάρχει για να συζητείται και να προεκτείνεται από τα ανθρώπινα παραδείγματα.
Η ηρωίδα εκθέτει, με χιούμορ και αξιοπρέπεια, την καρδιά της και την καρδιά όσων την απασχολούν. Ξαναγράφει την ιστορία της με κομμάτια από πηλό και με χρώματα, ενώνοντας το παρά-λογο με τον λόγο σε ένα υβρίδιο που της λερώνει τα χέρια και εκείνη το κοιτά χαρούμενη επειδή ξέρει ότι ποτέ δε θα ξεχάσει να παίζει μαζί του. Γιατί μια “αρκετά καλή” μητέρα της έμαθε να εμπεριέχει την καρδιά της.
Βιβλιογραφία
Bitan, S. (2012). Winnicott and Derrida: Development of logic-of-play. International Journal of Psychoanalysis, 93, 29-51.
Gottesman, I.I. (1963). Heritability of personality: Α demonstration. Psychological Monographs, 77, (9, Whole No. 572).
Klein, M. (1958). On the development of mental functioning. In: Envy and gratitude and other works, 1946–1963, 236–46. London: Hogarth, 1975.
Winnicott, D. (1971). Playing and Reality. London and New York: Routledge.
Trailer:
