Από τον Γιώργο Ρίζο, Δρ Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Στρασβούργου, υπεύθυνο Ε.Ε.Φ.Ψ. και Ψ/θ
Κρίνουμε σκόπιμο να κάνουμε μία σύντομη αναφορά στη φιλοσοφική συμβουλευτική όπως αυτή έχει διαμορφωθεί και εκφράζεται τα τελευταία τριάντα χρόνια περίπου στον ευρύτερο χώρο της ψυχολογίας.
Ο λόγος γι΄ αυτή την αναφορά είναι γιατί πιστεύουμε ότι μ΄ αυτό τον τρόπο θα προσδιοριστούμε καλύτερα και εμείς, αφού η φιλοσοφική ψυχολογία και ψυχοθεραπεία, όπως αυτή εκφράζεται από την Ελληνική Εταιρεία Φιλοσοφικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας, βρίσκεται στον ίδιο χώρο. Αποτελεί δηλαδή, τηρουμένων κάποιων ιδιαιτεροτήτων, έκφραση του ίδιου “ρεύματος” και συμμετέχει στην προσπάθεια ανανέωσης που κάνει η ψυχολογία παγκοσμίως, σκοπεύοντας να γίνει πιο αποτελεσματική και πιο ουσιαστική στην αντιμετώπιση των σημερινών προβλημάτων των ανθρώπων, στρεφόμενη “πίσω στις ρίζες της”, στη φιλοσοφία.
Η κύρια διαφορά στην πρακτική μεταξύ της ημετέρας έκφρασης αυτού του ρεύματος της ψυχολογίας και αυτής που έχει διαμορφωθεί και εκφράζεται στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, βρίσκεται στο ότι στην ημετέρα έκφραση οι φιλοσοφικοί σύμβουλοι, ψυχολόγοι και μη, εκπαιδεύονται και χρησιμοποιούν στη δουλειά τους ένα συγκεκριμένο ψυχο-φιλοσοφικό μοντέλο (βάση) για τον άνθρωπο (φύση, δομή, παθογένεση και ψυχο-θεραπευτική αντιμετώπιση αυτού) διαμορφωμένο και δοκιμασμένο από τον συγκεκριμένο επιστημονικό φορέα.
Θα μπορούσαμε λοιπόν, μιλώντας γενικά, να πούμε ότι η φιλοσοφική συμβουλευτική δεν είναι ψυχολογική ή ψυχιατρική συμβουλευτική ή ψυχοθεραπεία. Η φιλοσοφική συμβουλευτική (φ.σ.) είναι η εφαρμογή φιλοσοφικής συλλογιστικής, νοητικής ανάλυσης και λογικής στα προσωπικά διλήμματα, ηθικά προβλήματα και ανησυχίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά τα άτομα.
Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να αναφέρουμε μερικά τέτοια όπως:
-προβλήματα γάμου και γενικά διαπροσωπικών σχέσεων
-δυσκολίες σχετικά με την καριέρα
-ηθικά, συναισθηματικά ή θρησκευτικά προβλήματα και διλήμματα
-γέννηση ανάπηρου παιδιού ή αιφνίδια εμφάνιση σοβαρού ατυχήματος σε μέλος της οικογένειας
-αλλαγή στη σεξουαλική ορμή (ενδιαφέρον) του ίδιου ή του παρτεναίρ
-έλλειψη ενδιαφέροντος να γίνει κάποιος γονέας
-έλλειψη γενικά ενδιαφέροντος για τη ζωή κ.α.
Η δουλειά του φιλοσοφικού συμβούλου είναι να εξασφαλίσει τα “νοητικά εργαλεία” που χρειάζεται κάποιος για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του. Βοηθάει δηλαδή στο να συνειδητοποιήσει ο ενδιαφερόμενος τις λάθος αξίες, τοποθετήσεις, ανασφάλειες και φόβους που έχουν μπει εν αγνοία του και έχει υιοθετήσει γενικά στη ζωή του στις οποίες οφείλονται τα προβλήματά του. Ταυτόχρονα δε να “δει” καθαρά τις σωστές γι΄ αυτόν θέσεις, τοποθετήσεις κλπ.
Ο στόχος του φ. σ. είναι να σε βοηθήσει να φτάσεις στην aυτοκατανόηση και αυτογνωσία καλλιεργώντας παράλληλα το μυαλό και καθιστώντας δυνατή την ανανεωμένη πνευματική και ψυχική ανάπτυξη.
Σύντομο ιστορικό της φιλοσοφικής συμβουλευτικής
Ο Σωκράτης (469-399) θεωρείται ο πρώτος φιλοσοφικός σύμβουλος. Παρομοίαζε ως γνωστό τον εαυτό του σαν “µaία”, µe την έννοια του ότι βοηθούσε τους συνομιλητές του να “γεννήσουν” (αποκαλύψουν, δουν) οι ίδιοι καθαρά και με σαφήνεια το υπό εξέταση θέμα (πρόβλημα) με τη σωστή και τη λανθασμένη άποψη (όψη) του.
Ο Επίκουρος (341-270 p. Χ.) είχε χαρακτηρίσει τη φιλοσοφία “θεραπεία ψυχής”. θεωρούσε ότι οι συζητήσεις που γίνονται από ένα φιλόσοφο είναι απλώς κενές αν δεν ανακουφίζουν τον ανθρώπινο πόνο.
Οι Στωικοί επίσης ξεκαθάρισαν από τον πρώτο καιρό της εμφάνισής τους ότι η φιλοσοφία δεν είναι απλώς απομνημόνευση αφηρημένων θεωριών ή ερμηνεία κειμένων αλλά μάθηση της τέχνης του «ευ ζην».
Αργότερα ο Καρτέσιος και ο Σπινόζα είδαν τη φιλοσοφία σαν “πράξη σοφίας”. Ο Νίτσε παραπονιόταν πως η φιλοσοφία είχε εκφυλιστεί σε μία βαρετή ακαδημαϊκή εργασία.
Ο φιλόσοφος με τη μεγαλύτερη επιρροή τον 20ο αιώνα, ο Ludwing Wittgenstein, (1889-1951) ρωτούσε ρητορικά: “Ποια είναι η χρήση της μελέτης της φιλοσοφίας αν μόνο σε βοηθάει να μιλήσεις με κάποια αληθοφάνεια για κάποιες δυσνόητες ερωτήσεις στη λογική και άλλες έννοιες και δεν βελτιώνει τη σκέψη και δε δίνει απαντήσεις σε σημαντικές ερωτήσεις της καθημερινής ζωής…”
Ο John Dewey (1859-1952) ο γνωστός Αμερικανός φιλόσοφος της εκπαίδευσης, έγραψε στις αρχές του 20ου αιώνα ότι η φιλοσοφία θα έδειχνε την πραγματική της αξία μόνο όταν σταματούσε να είναι ένα τέχνασμα που ασχολείται με τα προβλήματα των φιλοσόφων και γίνει μία μέθοδος καλλιεργημένη από φιλοσόφους που θα ασχολούνται με τα καθημερινά προβλήματα των ανθρώπων.
Η σύγχρονη φιλοσοφική συμβουλευτική εμφανίστηκε στην Κολωνία της Γερμανίας το 1981 με τον Gerb Achenbach. Γρήγορα αυτή επεκτάθηκε στις Κάτω Χώρες, τον Καναδά, τη Νορβηγία, την Αυστρία, τη Γαλλία, την Ελβετία, το Ισραήλ, τη Μ. Βρετανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και φυσικά στις ΗΠΑ όπου, όπως ήταν αναμενόμενο, απέκτησε τεράστιες διαστάσεις.
Διαβάστε επίσης:
Όταν η ψυχολογία συναντά την φιλοσοφία
Μέρος Ι
Μέρος ΙΙ
_________________________
Σημ.1 -Οι περισσότερες από τις παραπάνω πληροφορίες ανήκουν 1) στον Maurice Friedman, Καθηγητή Φιλοσοφίας στο Institut of Dialogical Psychotherapy tου San Diego University, 2) stον Peter Atterton, Ph.D in Philosophy from the University of Essex, England, 3) stο La Jolla, Center for Philosophical Counseling.), 4) στον Peter Raabe από την Canadian Society for Philosophical ο οποίος έχει πάρει ph.D. στη Φιλοσοφική Συμβουλευτική και 5) στην American Society for Philosophy, Counseling & psychotherapy.
Σημ.2 -Στο τέλος του βιβλίου του Lou Marinoff, Πλάτωνας, όχι Πρόζακ (Plato, not Prozac), που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη, θα βρείτε πλούσια βιβλιογραφία για τη φιλοσοφική συμβουλευτική καθώς και ονόματα Αμερικανών και Ευρωπαίων φιλοσοφικών συμβούλων (ή κλινικών φιλοσόφων) και διευθύνσεις Αμερικανικών και Ευρωπαϊκών Εταιρειών φιλοσοφικής συμβουλευτικής.
