Από το Γιώργο Πιντέρη, ψυχολόγο, διδάκτορα Συμβουλευτικής Ψυχολογίας
www.pinteris.gr
Το 1991 εκδόθηκε από τις εκδόσεις Θυμάρι, το βιβλίο μου με τίτλο «Λύσε μόνος σου τα προβλήματά σου». Εκεί αναφέρω για πρώτη φορά ότι η λέξη «θεραπεία» είναι συμπληρωματική της λέξης «αρρώστια». Προσωπικά, σαν ψυχολόγος ασχολούμαι κυρίως με «νορμάλ» ανθρώπους. Αποτελούν σχεδόν το 70% του πληθυσμού. Το 5% που ανήκει στο χώρο της ψυχοπαθολογίας το παραπέμπω στους ειδικούς που είναι οι ψυχίατροι και οι κλινικοί ψυχολόγοι.
Θα μου πεις, «αν ο άλλος είναι νορμάλ, τι τον θέλει τον ψυχολόγο»; Σου απαντάω με ερώτηση: Γιατί; Οι νορμάλ άνθρωποι δεν έχουν προβλήματα; Αυτοί κι αν έχουν. «Νορμάλ» δεν θα πει «άνθρωπος χωρίς προβλήματα». Θα πει τα προβλήματά σου να μην είναι πολύ διαφορετικά από τα προβλήματα του 70% των ανθρώπων. Και τα προβλήματα αυτά είναι κυρίως προβλήματα σχέσεων: Προβλήματα συντροφικότητας, γάμου, χωρισμού, διαπαιδαγώγησης, επαγγελματικού προσανατολισμού, σεξουαλικότητας, εργασιακών και οικογενειακών σχέσεων κι ένα σωρό άλλα. Το γεγονός ότι ένας άνθρωπος αντιμετωπίζει τέτοια προβλήματα δεν σημαίνει ότι δεν είναι νορμάλ.
Πάμε τώρα σ’ ένα ευαίσθητο σημείο που έχει σχέση με την επιστημονική μου ειδικότητα που είναι τα ψυχοσωματικά, δηλαδή προβλήματα υγείας που, μετά από ιατρικές εργαστηριακές εξετάσεις δεν μπορούν ν’ αποδοθούν σε κάποιο οργανικό παράγοντα. Για παράδειγμα, ημικρανίες, δερματικά, έλκος, εντερικά, ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλα. Σ’ αυτή την περίπτωση, αυτός που θ’ αναλάβει τον ασθενή έχει κάθε δικαίωμα να μιλάει για «θεραπεία». Προσωπικά, ακόμα και σε τέτοιες περιπτώσεις αποφεύγω ν’ αποκαλώ τον άνθρωπο που μ’ επισκέπτεται «ασθενή» και τη διαδικασία «θεραπεία». Εξηγώ το λόγο:
Ο άνθρωπος που έχει μια ψυχοσωματική διαταραχή, δεν σημαίνει ότι σαν προσωπικότητα δεν είναι νορμάλ. Αν ονομάσω τη διαδικασία «ψυχοθεραπεία» αυτό το «ψυχο» τα χαλάει όλα διότι παραπέμπει στη συμπληρωματική έννοια «ψυχασθένεια». Έτσι, ο επισκέπτης αποκτά την εντύπωση ότι είναι «ψυχικά άρρωστος». Ας μην ξεχνάμε ότι τα λόγια ενός ειδικού έχουν περισσότερη βαρύτητα στον ασθενή. Παράλληλα, αν ο επισκέπτης θεωρεί τον εαυτό του ασθενή, είναι φυσικό να θεωρήσει τον ψυχολόγο «γιατρό» και να περιμένει να τον …θεραπεύσει. Έτσι, μεταθέτει την ευθύνη της θεραπείας στο γιατρό. Ευθύνη θα πει «ικανότητα αντίδρασης» (από το Responsibility). Δηλαδή, αποποιείται την ικανότητά του ν’ αντιδράσει στα γεγονότα και μεταθέτει αυτή την ικανότητα σ’ εκείνον που διαλέγει να τον ονομάζει «γιατρό».
Έχω την εντύπωση πως στο χώρο της σωματικής και της ψυχικής υγείας γίνεται διαφόρων ειδών κατάχρηση του όρου «θεραπεία». Ακούω πολλές φυσιολογικές διαδικασίες να βαφτίζονται «θεραπείες» και εκνευρίζομαι. Θυμάμαι, όταν ήμουν 40 ετών είχα μια επισκέπτρια που διατηρούσε κάτι σαν ινστιτούτο καλλονής. Ενώ τα μαλλιά μου ήταν μια χαρά, εκείνη θεώρησε πως κάτι χρειάζονται και στην επόμενη συνεδρία μου έφερε δώρο ένα πράσινο σαπούνι. Μόλις μου το έδωσε μου είπε: «Θ’ αρχίσουμε μια θεραπεία». Φυσικά αντέδρασα.
Γιατί θεραπεία; Τι αρρώστια έχω; Αλωπεκία, ψώρα ή ψείρες; Και αυτό το «αρχίσουμε» τι σημαίνει; Θ’ αντιστρέψουμε τους όρους; Δηλαδή, ο λόγος που ήρθες να με βρεις ήταν για να μου θεραπεύσεις τα μαλλιά; Θα μπορούσες κάλλιστα να μου δώσεις το σαπούνι και να μου πεις «λούσου με αυτό» και θα τελείωνε η ιστορία.
Όπως καταλαβαίνετε η συνεργασία αυτή διεκόπη άδοξα. Πάμε όμως πάλι στη λέξη «θεραπεία». Γιατί έχει γίνει τόσο δημοφιλής στις μέρες μας; Για τα δύο Χ. Εξηγώ αμέσως. Η λέξη θεραπεία κάνει την συγκεκριμένη παροχή υπηρεσιών «ακριβότερη». Περισσότερο χρήμα.
Κρίνε μόνος σου:
Λίτσα – Μανικιούρ/Πεντικιούρ vs. Λίτσα – Θεραπεία άνω και κάτω άκρων
Νικόλας – Κομμωτήριο vs. Νικόλας – Ινστιτούτο θεραπείας της κώμης
Να το ένα Χ.
Από την άλλη η λέξη «θεραπεία» στη συνείδηση των περισσοτέρων σημαίνει διάρκεια. Δηλαδή περισσότερος χρόνος. Να το δεύτερο Χ. Όμως αυτό το Χ σε συνδυασμό με το προηγούμενο καταλήγουν πάλι σε περισσότερο χρήμα. Με απλά λόγια, η λέξη «θεραπεία» είναι επικερδής. Έτσι, μια σειρά από καθημερινές διαδικασίες τις ονομάζουν κάποιοι «θεραπείες» και βγάζουν λεφτά.
Σε όσα λέω μέχρι τώρα, θα μπορούσε κάποιος να επικαλεσθεί την αρχαία Ελληνική ερμηνεία της λέξης «Θεραπεία» που είναι «φροντίδα» και «περιποίηση». Συμφωνώ, αλλά πόσοι από αυτούς που τρέχουν για «θεραπείες» ξέρουν αρχαία ελληνικά; Ίσως να υπάρχουν μερικοί έντιμοι επαγγελματίες που προτιμούν λέξεις όπως «φροντίδα» και «περιποίηση». Εμένα αυτό που μ’ ενδιαφέρει είναι η κατάχρηση του όρου «ψυχοθεραπεία».
Θα τα πάρω από την αρχή. Ένας ψυχίατρος, έχει κάνει και μαθήματα ψυχοθεραπείας. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάνετε ψυχοθεραπεία επειδή κάνει μαζί σου μια κουβεντούλα κάθε φορά που είναι να σου αλλάξει τα φάρμακα. Το ίδιο ισχύει και για έναν ψυχολόγο. Μπορεί να διαλέξει τον όρο «ψυχοθεραπευτής». Δικαίωμά του. Τις απόψεις μου πάνω στο θέμα τις ανέφερα πιο πάνω. Θα συμπεριλάβω επίσης Κοινωνικούς Λειτουργούς και Ψυχιατρικές Νοσηλεύτριες με ειδικότητα θεραπευτή. Πέρα από αυτά τα επαγγέλματα δεν δικαιούται κανένας να δηλώνει «ψυχοθεραπευτής». Όμως, εδώ είναι Ελλάδα.
