Από την ομάδα της Κλινικής Mayo
Μετάφραση: Σωτηρία Κακαγιά
Η κοινωνική αποστασιοποίηση είναι δύσκολη για τα παιδιά, γι’ αυτό καλό είναι να κατανοήσετε το πώς πρέπει να τα βοηθήσετε να αντιμετωπίσουν το συναίσθημα της μοναξιάς κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.
Μέχρι τα τέλη του 2019, τα περισσότερα παιδιά περνούσαν τον χρόνο τους έχοντας συνεχή αλληλεπίδραση με τους φίλους, τους δασκάλους, την οικογένεια και τους γείτονές τους. Ύστερα, ήρθε η πανδημία.
Για να αποφευχθεί η εξάπλωση του ιού, σε όλο τον κόσμο έκλεισαν προσωρινά τα σχολεία, οι μονάδες φροντίδας για παιδιά, τα προγράμματα δραστηριοτήτων μετά το σχολείο, οι κατασκηνώσεις και οι παιδικές χαρές. Πολλές οικογένειες μένουν στο σπίτι ή εφαρμόζουν κοινωνική αποστασιοποίηση, περιορίζοντας τον προσωπικό χρόνο που περνούν τα παιδιά με τους φίλους και την οικογένειά τους. Στα παιδιά και τους εφήβους, αυτές οι αλλαγές είναι λογικό να προκαλούν συναισθήματα μοναξιάς.
Ο αντίκτυπος της μοναξιάς στα παιδιά
Το συναίσθημα της μοναξιάς εξαιτίας της πανδημίας είναι ιδιαίτερα δυσάρεστο στα παιδιά. Σε σύγκριση με τους ενήλικες, συνήθως δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και σε αυτή την περίπτωση τα παιδιά δεν μπορούν να βασιστούν στις γνωστές στρατηγικές αντιμετώπισης, όπως μια επίσκεψη με φίλους.
Επίσης, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης τα εμποδίζουν να περνούν χρόνο με τους συνομηλίκους τους σε μια σημαντική περίοδο ανάπτυξης και κοινωνικής εξέλιξης. Η φιλία με τα άλλα παιδιά τους προσφέρει σημαντική υποστήριξη, την ευκαιρία να χτίσουν την αίσθηση του «ανήκειν» και τα βοηθά να αναπτύξουν την προσωπική τους ταυτότητα.
Η μοναξιά στα παιδιά και τους εφήβους προκαλεί επίσης ανησυχία, διότι μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις.
Έρευνες έδειξαν ότι η μοναξιά στα παιδιά, και μάλιστα ειδικά για παρατεταμένες περιόδους, συνδέεται με μελλοντικά προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
Λόγω του αυξημένου στρες και της μειωμένης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, η πανδημία COVID-19 ενδέχεται επίσης να επιδεινώσει τα ήδη υπάρχοντα ψυχολογικά προβλήματά τους.
Βοηθήστε τα παιδιά να μην νιώθουν μόνα τους
Όσο απογοητευτική, βαρετή και επώδυνη κι αν είναι η κοινωνική αποστασιοποίηση για τα παιδιά, είναι σημαντικό να συνεχίσετε να λαμβάνετε μέτρα για να εμποδίσετε την εξάπλωση του ιού. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διατηρείτε απόσταση ανάμεσα στα παιδιά σας και τα άλλα άτομα εκτός του σπιτιού σας.
Διαβάστε μερικές ιδέες για να βοηθήσετε το παιδί σας να αντιμετωπίσει τη μοναξιά που προκαλείται από την κοινωνική αποστασιοποίηση:
Ενθαρρύνετέ το να περνά χρόνο με τους φίλους του
Το παιδί σας έχει ανάγκη να περνά ποιοτικό χρόνο με τους φίλους του για να νιώθει ότι είναι κοντά του και το υποστηρίζουν. Στην πραγματικότητα, μάλλον διαθέτει πλέον περισσότερο ελεύθερο χρόνο απ’ ό,τι συνήθως. Ο ασφαλέστερος τρόπος για να μιλήσει ή να παίξει με τα άλλα παιδιά κατά τη διάρκεια της πανδημίας είναι μέσω βιντεοκλήσεων ή τηλεφωνικών κλήσεων. Στα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να αρέσει περισσότερο να ανταλλάσσουν γραπτά μηνύματα ή να παίζουν online παιχνίδια με τους φίλους τους. Αυτό βέβαια ίσως απαιτεί μια προσωρινή χαλάρωση των κανόνων σας όσον αφορά τον ημερήσιο χρόνο παραμονής τους μπροστά στην οθόνη. Απλώς φροντίστε να διασφαλίσετε ότι ο χρόνος αυτός θα είναι ποιοτικός γνωρίζοντας εκ των προτέρων τα παιχνίδια που παίζει το παιδί σας, εγκαθιστώντας γονικούς ελέγχους όταν χρειάζεται και παρακολουθώντας τις διαδικτυακές δραστηριότητές του. Για επικοινωνία χωρίς τη χρήση οθόνης, τα παιδιά μπορούν να στέλνουν και να ανταλλάσσουν γράμματα ή ζωγραφιές.
Προσφέρετέ του επιπλέον υποστήριξη στο σπίτι
Οι σχέσεις των παιδιών με τους γονείς τους ή όσους τα φροντίζουν πρέπει να τους παρέχουν υποστήριξη και ασφάλεια κατά τη διάρκεια περιόδων που υπάρχει έντονο στρες. Προκειμένου να βοηθήσετε όσα είναι μικρότερα να ανταπεξέλθουν, θα μπορούσατε να τα αγκαλιάζετε και να τα χαϊδεύετε περισσότερο. Να στηρίζετε το παιδί σας και να ελέγχετε τακτικά το πώς νιώθει. Ίσως σας φανεί χρήσιμο το να ορίσετε μια συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα ή εβδομάδα για να το κάνετε αυτό. Εκμεταλλευτείτε αυτή την ευκαιρία όσο μπορείτε για να περάσετε περισσότερο χρόνο μαζί και να ανακαλύψετε οικογενειακές δραστηριότητες τις οποίες θα απολαμβάνετε όλοι.
Διατηρήστε επαφές με την οικογένεια και τους φίλους σας
Κανονίστε να κάνετε κλήσεις ή συνομιλίες μέσω βίντεο προκειμένου το παιδί σας να περάσει χρόνο με την ευρύτερη οικογένεια και άλλα άτομα που είναι σημαντικά για εκείνο. Μπορείτε να ζητήσετε από έναν συγγενή σας να του διαβάσει ένα παραμύθι μέσω τηλεφώνου ή μέσω βιντεοκλήσης. Ή μπορείτε να προσκαλέσετε μέλη της οικογένειας ή φίλους σε μια ομαδική «συνάντηση» μέσω βιντεοκλήσης.
Μιλήστε για τα συναισθήματά σας
Ίσως το παιδί σας νιώθει λυπημένο που έχασε κάποιο σημαντικό γεγονός, όπως για παράδειγμα ένα πάρτι γενεθλίων. Δείξτε κατανόηση, ρωτήστε το πώς νιώθει και δείξτε του ότι το καταλαβαίνετε. Αφήστε το να καθοδηγήσει εκείνο τη συζήτηση αντί να κάνετε υποθέσεις για το πώς σκέφτεται και πώς αισθάνεται. Μπορείτε επίσης να δώσετε στο παιδί σας ένα βιβλίο κατάλληλο για την ηλικία του που έχει θέμα τη μοναξιά. Αυτό θα το βοηθήσει να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να περιγράψει τα συναισθήματά του. Μια άλλη ιδέα είναι να του ζητήσετε να γράψει τι είναι εκείνο που νιώθει ότι του λείπει όσον αφορά συγκεκριμένα άτομα, μέρη ή εκδηλώσεις. Βρείτε εναλλακτικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους ζητήματα, όπως το να γιορτάσει τα γενέθλιά του με διαφορετικό τρόπο ή να κάνετε σχέδια για αργότερα, όταν πλέον τα μέτρα θα έχουν λήξει.
Ανακαλύψτε καθημερινές δραστηριότητες
Το να αφιερώνετε χρόνο σε αξιόλογες δραστηριότητες θα οργανώσει και θα δώσει σκοπό στην κάθε ημέρα του παιδιού σας, κι αυτό με τη σειρά του θα το βοηθήσει να αντιμετωπίσει τις αλλαγές στο πρόγραμμά του. Δραστηριότητες που μπορούν να τραβήξουν το ενδιαφέρον του είναι η ανάγνωση, η ποδηλασία, η δημιουργία μουσικής, η δημιουργία ταινιών, το μαγείρεμα, οι μεταμφιέσεις, η ζωγραφική, το γράψιμο, η ενασχόληση με τον κήπο ή οι κατασκευές. Ενθαρρύνετε τη δημιουργικότητα του παιδιού σας – που ούτως ή άλλως είναι μοναδική. Για να το παρακινήσετε, μπορείτε να διοργανώσετε έναν διαγωνισμό ταλέντων μέσω βιντεοδιάσκεψης, όπου θα καλέσετε μέλη της οικογένειας ή τους φίλους του. Στα μεγαλύτερα παιδιά θα άρεσε περισσότερο να συζητήσουν για ένα θέμα το οποίο βρίσκουν ιδιαίτερα ενδιαφέρον και να μοιραστούν τις γνώσεις τους με τους φίλους τους.
Υιοθετήστε ένα κατοικίδιο
Τέλος, αν έχετε χρόνο, χώρο και χρήματα, λάβετε υπόψη ότι σύμφωνα με διάφορες έρευνες η κατοχή ενός κατοικίδιου ζώου προστατεύει τα παιδιά από τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση. Όσα έχουν κατοικίδια νιώθουν μεγαλύτερη άνεση καθώς και μια αίσθηση ευθύνης και κοινωνικής υποστήριξης που τα κάνει να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους. Επιπλέον, οι σχέσεις τους με τα ζώα εμπεριέχουν τρυφερότητα και είναι μη επικριτικές.
Το παιδί σας δεν είναι σε θέση να ελέγξει την τρέχουσα ανάγκη κοινωνικής αποστασιοποίησης. Μπορεί όμως να ελέγξει τον τρόπο που θα αντιμετωπίσει τις περιστάσεις.
Ενθαρρύνοντάς το να έχει επαφές με τους άλλους, να μοιραστεί τα συναισθήματά του και να βρει έναν σκοπό στην καθημερινότητά του, θα το βοηθήσετε να αντιμετωπίσει τη μοναξιά εξαιτίας της πανδημίας. Ο έλεγχος αυτής της πρόκλησης θα συμβάλει στην προσωπική του ανάπτυξη και θα το προετοιμάσει καλύτερα για τη διαχείριση μελλοντικών προβλημάτων.
